سلطان‌زاده: بخش خصوصی و در مجموع انجمن‌ها و تشکل‌ها، از نحوه دخالت دولت در امور مربوط به خود ناراضی بوده و این دخالت را از مهم‌ترین دلایل بی‌ثباتی بخش صنعت کشور می‌دانند. هدف از این نشست بررسی و نقد مسائل مربوط به تشکل‌هاست. از زمان درخواست شما برای شروع فعالیت انجمن مس حدود یک‌سال می‌گذرد. نخست توضیح مختصری درباره انجمن مس و اقدامات انجام شده به‌منظور تشکیل آن و اعضای آن بدهید.

شکوری: انجمن‌های تخصصی با توجه به رشته‌های مختلف معدنی و صنعتی شروع به فعالیت می‌کنند. فعالان صنعتی و تولیدکنندگان با تاسیس انجمن تخصصی‌ زیر نظر اتاق بازرگانی، سعی در ایجاد پایگاهی فعال برای رشد و تعالی صنعت مرتبط با فعالیتی که انجام می‌دهند، دارند. در سال‌های گذشته تولید و فرآوری مس تنها در اختیار صنایع مس ایران بود. با کشف معادن کوچک و متوسط و شناسایی رگه‌های مس در کشور مانند مس سرچشمه و تعدد فعالان این حوزه معدنی کشور نیاز به تشکیل انجمن مس احساس شد، اما به‌دلیل مشکلات مالیاتی برخی اعضای احتمالی این انجمن، تاسیس آن به تعویق افتاد که خوشبختانه با رفع مشکلات و معضلات، فعالیت این انجمن به‌طور رسمی آغاز شده است. این انجمن سعی دارد با تکمیل اعضا، شکل‌گیری، رسانه‌ای شدن و برگزاری جلسات متعدد سبب تعالی صنعت مس شود. امید می‌رود با حضور فعالان و متخصصان حوزه مس و فعالیت مستمر در این زمینه، موجبات ارتقای فنی و علمی این انجمن فراهم شده و این انجمن با تعامل سازنده و کارشناسانه خود بتواند دولت را در تصمیم‌گیری‌ها و قانون‌گذاری‌های مرتبط یاری کند. اینجانب ریاست انجمن را برعهده خواهم داشت، شرکت زرمس نایب‌رئیس انجمن و گروه صنعتی شهید عارفی، گروه مس زرمش و شرکت تولیدی دنیای مس نیز از اعضای این انجمن هستند.در آینده تعداد اعضای انجمن مس به 50عضو خواهد رسید.

سلطان‌زاده: با توجه به آنچه گفته‌ شد، پیش از شروع به‌کار رسمی انجمن مس، هیات پیش‌موسس آغاز به فعالیت کرده است. درباره  فعالیت‌های هیات پیش‌موسس و نیز مشکلاتی که در این مدت با آن‌ها مواجه بودید، برای ما بگویید.

شعبانی: اسفند94 درخواست شروع به‌کار انجمن مس مطرح شد و در شهریور95 با تلفیق اعضا و درخواست‌کنندگان، ایجاد این انجمن شکل جدی‌تری به‌خود گرفت. در اردیبهشت96 نخستین نشست‌ها و تعاملات برای تشکیل انجمن انجام شد. نخستین نشست شروع به‌کار رسمی انجمن مس برگزار شد و نخستین نشست علنی این انجمن نیز در روزهای آینده در اتاق بازرگانی برگزار خواهد شد. انجمن مس از گروه‌های صنعتی، معدنی و بازرگانی تشکیل شده است و سعی ما بر این بوده تا فعالان این صنعت از مراحل آغازین تولید مس تا مراحل پایانی آن، در این انجمن حضور داشته باشند؛ به‌نحوی که در حال حاضر شرکت‌های استخراجی، اکتشافی، طراحی، سازنده و بازرگانی و صنایع نیمه‌ساخته در این انجمن حضور دارند و سهیم هستند. انجمن مس با تحقیقات و نظرات کارشناسی خود سعی دارد از تمامی پتانسیل موجود در کشور استفاده کند. متاسفانه با سیاست‌های اشتباه اتخاذ شده و با وجود شعار «دیده‌شدن معادن کوچک و متوسط» تا کنون هیچ اقدامی در راستای بهره‌برداری از این معادن انجام نشده است. ایران دارای معادن کوچک و متوسط بی‌شماری است که با فعال‌سازی طرح‌های معدنی و صنعتی، امکان استخراج و تولید مس از این معادن وجود دارد. ایران به‌لحاظ زمین‌شناسی از معادن عظیم در مقیاس محدود برخوردار است و دولت موظف و مکلف به بهره‌برداری از معادن کوچک و ذخیره 10میلیون تنی از آن‌هاست. در حال حاضر و در وضعیت فعلی حدود 90درصد واحدهای تولیدکنندگان کوچک و بزرگ به‌دلیل حمایت نشدن از سوی دولت تعطیل شده‌ است و در صورت ادامه روند فعلی، امکان رقابت برای واحدهای تولیدی مس وجود ندارد. انجمن مس با هدف رفع این مشکلات تاسیس شده است. این انجمن سعی دارد با حمایت‌های سازمان توسعه‌ونوسازی معادن و صنایع‌معدنی ایران(ایمیدرو) زیرساخت‌های تولید مس در کشور را تامین کند.

شکوری: مشکل رکود در تمامی صنایع وجود دارد. اطمینان نداشتن بخش خصوصی به دولت از دلایل کمبود نقدینگی در حوزه‌های مختلف صنعتی است. دولت با ایجاد رانت و انتقال آن به همه واحدهای تولیدی و صنعتی موجب ایجاد فساد در کل زنجیره‌های تولیدی شده است. زنجیره‌های تولید فولاد و پتروشیمی با موضوع رانت درگیر شده‌اند که این امر به ضرر همگان خواهد بود. راه‌حل‌های پایان وضعیت وخیم فعلی اقتصاد کشور در گرو نظرسنجی و تشکیل جلسات با متخصصان و تشکل‌هاست. اتاق بازرگانی راهکارهای خروج از بحران را به دولت انتقال داده که از جمله این موارد کاهش مالیات تولیدکنندگان، ارائه یارانه به تمامی فعالان اقتصادی و صداقت با مردم است. اما متاسفانه رفتارهای خودسرانه دولت و خودتحریمی موجب وضعیت فعلی در کشور شده است. تطابق نداشتن هزینه و درآمد در کشور بسیاری از واحدهای صنعتی و تولیدکنندگان را به ورطه ورشکستگی کشانده است. بخش خصوصی، بخش مولد و اشتغالزای کشور بوده که با اقدامات دولت نیروهای انسانی کارآمد خود را از دست خواهد داد. دولت برای ایجاد بازار رقابتی مناسب موظف به هم‌وزن کردن واحدهای تولیدی کشور با جهان از نظر زیرساخت و رفع نواقص موجود است. یکی از دلایل اصلی تشکیل انجمن مس بررسی تخصصی و برطرف‌سازی مشکلات موجود در زنجیره تولید مس است.

سلطان‌زاده: ضمن معرفی مختصر شرکت مس باهنر، درباره مشکلات و چالش‌های این شرکت به‌عنوان تولیدکننده مس در ایران، تشکل‌های مرتبط و مزیت‌های حضور این انجمن‌ها بگویید.

امینی: شرکت صنایع مس شهید باهنر حدود 30سال است که به بهره‌برداری رسیده است. این شرکت در راستای رفع نیاز کشور به‌صنایع تبدیلی مس و آلیاژهای آن شکل گرفته است. شرکت مس شهید باهنر در ابتدا از پروژه‌های سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران بوده که متعاقبا 51درصد سهام آن به سازمان تامین‌اجتماعی واگذار شده است. این شرکت با سرمایه‌گذاری 200میلیون دلاری ماشین‌آلات و تجهیزات سازندگان اروپایی و ژاپنی با هدف تولید انواع محصولات مس و آلیاژهای آن به‌صورت تخت یا مقاطع آغاز به‌کار کرد. در حال حاضر، شرکت صنایع مس شهید باهنر امکان تولید افزون بر 3000کد محصول و ظرفیت تولید 40000 تا 70000 تن(بستگی به نوع محصولات) را داشته و نیاز گروه‌های گوناگون (حدود 300واحد صنعتی) مانند صنایع ساختمانی، لوازم‌خانگی، برقی، خودرو و صنایع دفاعی و مسکوکات بانک مرکزی را در لیست مشتریان خود دارد. کارکنان این شرکت در حال حاضر حدود 1000نفر است و تمامی تولیدات آن بر مبنای سفارش انجام می‌شود. صنایع مس شهید باهنر تجربه و امکان صادرات حدود 30درصد ظرفیت تولیدی خود را دارد که در حال حاضر با توجه به مشکلات بانکی و تحریم‌های بین‌المللی به حدود 10درصد کاهش یافته است. یکی از دلایل موفقیت این شرکت در چند سال‌ گذشته کاهش قیمت تمام‌شده محصولات و اداره شرکت بر مبنای خردجمعی و شیوه بهینه‌کاوی(Bench Marking) بوده است.

در سال‌های گذشته اینجانب با موسسه تحقیق و توسعه صنعت احداث، سندیکاها و انجمن‌های وابسته همکاری‌هایی داشته و تجربیات مناسبی را درباره تشکل‌های صنفی به‌دست آورده‌ام که در اختیار دوستان قرار می‌دهم تا شاید مورداستفاده انجمن مس قرار گیرد. نخستین نکته که آسیب مشترک و جدی برای تمامی تشکل‌ها و انجمن‌های صنفی به‌دنبال دارد، نداشتن بودجه و درآمد مناسب است و دومین نکته اداره تشکل‌هاست که یک فعالیت کاملا تخصصی به‌شمار می‌رود. برخوردار نبودن از نیروهای تخصصی موجب شده تا بیشتر تشکل‌ها حیات خلوت برخی از اعضا شوند. معمولا تشکل‌ها توان ارائه نتایج تخصصی بر مبنای پروژه‌های پژوهشی و راهکارهای عملیاتی را ندارند. مسائل نرم‌افزاری مرتبط با تولید، پیمان‌کاری، خدمات و... نیاز به تعریف پروژه‌های پژوهشی داشته که با استفاده از گروه متخصصان دانشگاهی، عملیاتی، اجرایی و صرف هزینه‌های پژوهشی ضمن آسیب‌شناسی دقیق، امکان ارائه راهکارهای مناسب را به اعضا، دولت و... فراهم می‌کند. یکی از مشکلات اساسی قبل از مقوله مدیریت، در نگاه به مسائل است. مشکل اساسی دیگر در نوع نگاه انجمن‌های مردم نهاد (NGO)به دولت است؛ به‌نحوی که تمامی تشکل‌ها در انتظار گرفتن بودجه و هزینه خود از دولت هستند و این در حالی است که با تغییر نگاه به دولت و ارائه راهکارهای پژوهشی و اقتصادی و تبدیل دولت از عضوی دهنده به گیرنده، می‌توان گامی موثر در زاستای اصلاح وضعیت فعلی برداشت. اصلاحات مطرح شده از دیدگاه من به‌عنوان یکی از پیشگامان پیگیر در تاسیس انجمن مس، در تغییر دیدگاه اتاق بازرگانی و تغییر تفکر حاکم بر آن نهاد است.

شکوری ضمن تایید سخنان دکتر امینی گفت: نحوه مدیریت اقتصاد در کشور ما در مقایسه یا سایر کشورهای دنیا متفاوت است؛ به‌نحوی که بخش خصوصی در سایر کشورها اداره‌کننده اقتصاد بوده و از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است. اما در کشور ما و با توجه به بخش عمده درآمد دولت از نفت، نقش تشکل‌ها نیز در اقتصاد کشور بسیار اندک است.

وی با اشاره به وضعیت نامناسب پژوهش در کشور افزود: باوجود درآمدهای بالای اتاق بازرگانی که بیش از300میلیارد تومان است، سهم و بودجه پژوهش در این اتاق به‌عنوان متولی اصلی تولید اطلاعات و ارقام کاربردی کشور حدود 500میلیون تومان است که همین امر نشان‌دهنده کم‌اهمیتی نسبت به موضوع پژوهش و تحقیق است.

امینی: اتاق بازرگانی با ایجاد تشکل‌های مفید و سودمند می‌تواند به منبع درآمد خوبی در کشور تبدیل شود. این امر نیازمند تغییر تفکر و اصلاحات جدی در اتاق بازرگانی است.

متن کامل این گفت‌وگو را در شماره 99 ماهنامه «اخبار فلزات» و در بخش نگاه ماه بخوانید.