فناوری و تکنولوژی همواره یکی از عوامل مهم و اثرگذار در کیفیت زندگی انسان‌ها به شمار رفته و نقشی مهم را در خلق ثروت برای انسان‌ها ایفا کرده است. تلاش انسان‌های نخستین برای بقا و ادامه حیات به ساخت ابزارها و روش‌های جدیدتر برای جمع‌آوری آذوقه، ساخت سرپناه و جنگیدن منجر شد. به بیان دیگر، زمانی که انسان اولیه به کمک شاخه‌های درختان برای خود سرپناهی آماده می‌کرد یا به کمک تراشیدن قطعه سنگی ابزارآلات جنگی می‌ساخت، در واقع مشغول طراحی و توسعه تکنولوژی مورد نیاز برای تداوم بقای خود بود. اهمیت رشد فناوری‌ها در زندگی بشر در طول تاریخ به حدی بوده است که اغلب تمدن‌ها بر اساس تکنولوژی‌های مورد استفاده خود نام‌گذاری و دسته‌بندی می‌شوند. عصر سنگ، آهن، الکتریسیته و الکترونیک و فناوری اطلاعات، همگی بر اساس تکنولوژی زمان خود نام‌گذاری شده‌اند. در جهان امروز نیز، با جهانی شدن اقتصاد و افزایش رقابت‌ها در بازارهای بین‌المللی، تکنولوژی نقش بسیار مهمی را در کسب مزیت رقابتی سازمان‌ها و واحدهای تولیدی ایفا می‌کند. در سال‌های اخیر، پیشرفت و توسعه تکنولوژی‌ها سرعت خیره‌کننده‌ای گرفته است و به‌کارگیری تکنولوژی‌های روز تاثیرات قابل توجهی بر بهره‌وری و عملکرد مجموعه‌ها دارد. با توجه به اهمیت این مسئله، امروز اتخاذ رویکردی مبتنی بر مدیریت مناسب فناوری‌ها و تکنولوژی‌ها یکی از مباحث مهم در سازمان‌ها برشمرده می‌شود. مدیریت تکنولوژی در واقع مدیریت سیستمی است که ایجاد، اکتساب و استفاده از تکنولوژی را ممکن می‌سازد. تحقیق، اختراع و توسعه، اساسی‌ترین مولفه‌های خلق تکنولوژی و دستیابی به پیشرفت‌های تکنولوژیک هستند. با این حال، در مسیر تولید ثروت، مولفه مهم‌تری نیز وجود دارد که همان به‌کارگیری یا تجاری‌سازی تکنولوژی است. به بیان دیگر، استفاده از تکنولوژی زمانی به سود سازمان خواهد بود که نتیجه آن به دست مشتری برسد.
عاملی اثرگذار بر توسعه
در طول تاریخ، انسان با تلاش برای برخورداری از رفاه بیشتر، توانسته است با طراحی ابزارها، کشف و به‌کارگیری علوم مختلف همچون دانش کشاورزی، ساخت‌وساز و… در مسیر رشد و پیشرفت خود حرکت کند. شواهد حاکی از آن است که مدیریت پیشرفته تکنولوژی به ۴ هزار سال قبل، بازه زمانی ساخت اهرام مصر، شبکه‌های آب، ظروف چینی و سلاح‌های جنگی، بازمی‌گردد. به مرور و با افزایش کاربرد تکنولوژی، توجه به مدیریت آن نیز افزایش یافت. مستندات پروژه‌های قدیمی سیستم‌های آب و فاضلاب و راه‌ها در زمینه برنامه‌ریزی شهری تا اکتشافات نجومی و نقشه‌برداری، نشانگر وجود مدیریت تکنولوژی در گذشته است.
در آغاز قرن هجدهم و با رخ دادن انقلاب صنعتی، پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در عرصه تکنولوژی پدیدار شد و به دنبال آن، رشد انبوه تولیدات صورت گرفت که منافع بی‌شماری را برای بخش‌های مختلف جوامع نظیر کشاورزی، ساخت‌وساز، نظامی و معدن‌کاری به همراه داشت. به دنبال این تحولات، مسئله مدیریت تکنولوژی از اهمیت دوچندانی برخوردار شد و تحقیقات و مطالعات گسترده‌ای در این زمینه صورت پذیرفت.
به سبب گستردگی و تاثیرات فراوان و گوناگون تغییرات تکنولوژیک بر اقتصاد و زندگی انسان‌ها، تاکنون تعاریف مختلفی برای مدیریت تکنولوژی ارائه شده است. در واقع مدیریت تکنولوژی، نوعی مدیریت سیستمی است که خلق، کسب و به‌کارگیری تکنولوژی را ممکن می‌سازد و آن را در راستای خدمت به بشر و برآورده ساختن نیازهای مشتری قرار می‌دهد.
از دیدگاه مدیریت تکنولوژی، فناوری کلیدی‌ترین عامل تولید ثروت است. این ثروت فقط پول و دارایی‌های مالی نیست، بلکه می‌تواند عواملی همچون ارتقای سطح دانش، سرمایه فکری، استفاده موثر از منابع، حفظ منابع طبیعی و سایر عوامل موثر در ارتقای استاندارد و کیفیت زندگی را شامل شود. مدیریت فناوری در واقع مدیریت فرایند، ایجاد تکنولوژی و یا انتقال فناوری از مرحله انتخاب تا کسب آن است و یک حلقه ارتباطی بین رشته‌های علوم، مهندسی و مدیریت ایجاد می‌کند. در دنیای کنونی، با توجه به سرعت گرفتن تحولات تکنولوژیک، توجه به مدیریت تکنولوژی امری اجتناب‌ناپذیر است.
با ظهور فناوری‌های نوین، تغییرات زیادی در اقتصاد جهان رخ می‌دهند و معادلات بازرگانی جهان تغییر می‌کنند. در پی آن، بلوک‌های تجاری جدید شکل می‌گیرند و کشورهایی جدید در عرصه بازارهای رقابتی جهان حاضر می‌شوند. از این رو، مدیریت تکنولوژی از اهمیت ویژه‌ای در نوآوری و خلق ثروت برخوردار است و نقش قابل ملاحظه‌ای در سودآوری شرکت‌ها دارد. امروزه شرکت‌ها تکنولوژی و اهداف نوآورانه خود را نوعی سرمایه مشهود و نامشهود تلقی می‌کنند و به دنبال کسب مزیت رقابتی برای خلق ثروت هستند. گفتنی است که خلق مزیت رقابتی مرهون ایجاد و ارائه تکنولوژی تحت مدیریت و تفکری استراتژیک صورت می‌پذیرد.
در مجموع، فعالیت‌های کلی مدیریت تکنولوژی در پنج گروه دسته‌بندی می‌شوند:
۱- حفاظت از تکنولوژی‌های موجود، تعیین استراتژی‌ها و ارزیابی عملکرد و اثرگذاری این تکنولوژی‌ها؛
۲- اقداماتی برای تعیین چارچوب‌ها و شناسایی تکنولوژی‌هایی که به‌کارگیری آن‌ها تاثیرات قابل ملاحظه‌ای بر عملکرد و توسعه بنگاه و واحد تولیدی خواهد داشت؛
۳- تعیین معیارهای مناسب و انتخاب تکنولوژی‌های موثر برای کسب و ارتقا توسط بنگاه؛
۴- کسب تکنولوژی‌های انتخاب‌شده و مورد نیاز سازمان و دستیابی به آن‌ها که بخشی اثرگذار در سیاست‌های سازمان محسوب می‌شود و خصوصا در کشور ما از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اکتساب این تکنولوژی‌ها، از طریق انتقال تکنولوژی از سایر سازمان‌ها و کشورها و یا ایجاد آن از طریق فعالیت‌های تحقیق و توسعه درون سازمان صورت می‌پذیرد؛
۵- بهره‌برداری از تکنولوژی‌های مجموعه، متناسب با روند توسعه، مدیریت تولید و شبکه تامین و تقاضا.
از ديدگاه مديريت تکنولوژی، فناوری کليدی‌ترين عامل توليد ثروت است. اين ثروت فقط پول و دارايی‌های مالی نيست، بلکه می‌تواند عواملی همچون ارتقای سطح دانش، سرمايه فکری، استفاده موثر از منابع، حفظ منابع طبيعی و ساير عوامل موثر در ارتقای استاندارد و کيفيت زندگی را شامل شود. مديريت فناوری در واقع مديريت فرايند، ايجاد تکنولوژی و يا انتقال فناوری از مرحله انتخاب تا کسب آن است و يک حلقه ارتباطی بين رشته‌های علوم، مهندسی و مديريت ايجاد می‌کند
خلق ثروت با مديريت تکنولوژی
هدف اصلی و اساسی پایه‌گذاری هر سازمان یا واحد صنعتی، تولید و کسب سود است. تکنولوژی، علاوه بر نقش مهم در چگونگی تولید کالاها، بسیار بر کیفیت محصولات و در نتیجه، سود سازمان اثرگذار است. تکنولوژی احتمالات را به واقعیت بدل می‌کند و بخشی از دارایی‌های یک سازمان به حساب می‌آید. در خلق ثروت، پارامترهای متعددی از قبیل نیروی کار، منابع طبیعی، بازار، تکنولوژی، سرمایه، سیاست‌های عمومی و عوامل زیست‌محیطی اثرگذارند. بدون شک، در بین عوامل مذکور، تکنولوژی کارآمدترین و موثرترین پارامتر برای یک سیستم خلق ثروت به شمار می‌رود.
شایان ذکر است که عواملی همچون منابع، محیط تجاری، ساختار و مدیریت سازمان، برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه و مدیریت منابع انسانی نیز میزان و قدرت تکنولوژی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. علاوه بر موارد عنوان‌شده که قدرت تکنولوژی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، خلاقیت، اختراع، نوآوری، عرضه نوآوری به بازار، عامل زمان و رابطه تکنولوژی و قیمت نیز از جمله عوامل حیاتی در عرصه مدیریت تکنولوژی هستند.
یوزف شومپتر (Joseph Schumpeter)، یکی از تاثیرگذارترین اقتصاددانان قرن بیستم، معتقد بود که با افزایش فعالان صنعتی، خلاقیت در سرمایه‌داری رقابتی رخ می‌دهد و سود حاصل از فعالیت کارآفرینی، منبع اصلی رونق و موفقیت صنعتی محسوب می‌شود و خلاقیت در صنعت راهگشای خلق اعتبار و ثروت است.
در مدیریت تکنولوژی، بازخورد فرایندهای بازار و بازاریابی سازمان‌ها و شرکت‌ها و… مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد و پروژه‌ها بر اساس مطالعاتِ صورت‌گرفته، ارزیابی می‌شوند. خلق ثروت همیشه به معنای افزایش ثروت نیست، بلکه در برخی موارد با کاهش هزینه‌های شرکت رخ می‌دهد. برای مثال، پروژه‌ای که زمان و هزینه زیادی برای آن صرف شده، به دلیل ارائه محصول یا خدمتی که رقیبش آن را زودتر و با برتری نسبت به محصول در دست تولید به بازار عرضه کرده است، متوقف می‌شود. بنابراین ادامه نیافتن پروژه، خود یک موفقیت محسوب می‌شود که در واقع مرهون مدیریت تکنولوژی، زمان، بحران و هزینه‌هاست. بر این اساس، در مجموع می‌توان گفت که عملکرد و رشد مدیریت تکنولوژی یک سازمان با توجه به میزان خلق ثروت آن ارزیابی می‌شود. در کشور ما، موانعی همچون تحریم‌ها و سیاست‌های ناصحیح داخلی موجب شده‌اند تا انتقال تکنولوژی‌ها از خارج کشور با چالش‌هایی مواجه شود. شرکت توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان همواره یکی از اهداف خود را کسب، انتقال و به‌کارگیری تکنولوژی‌های روز قرار داده است. از جمله فعالیت‌های این شرکت می‌توان به انجام مطالعات و پیاده‌سازی روشن‌های نوین دیسپچینگ و نقشه‌برداری اشاره کرد. همچنین این شرکت استفاده از روش‌های حمل مواد معدنی بدون دامپتراک و روش‌های نوین در اکتشافات را مطالعه کرده است.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه