نقش منطقه ويژه خليج فارس در توسعه صادرات غيرنفتي

اهميت تامين زيرساخت ها را براي جذب سرمايه گذاري به خصوص در منطقه ويژه خليج فارس چگونه ارزيابي ميکنيد؟
براي جذب سرمايه گذاران داخلي و خارجي، بايد ابتدا زيرساخت هاي اساسي را براي حضور آنها فراهم کرد تا سرمايه گذاران نيازي به صرف هزينه اضافي براي تامين زيرساخت هاي مورد نياز خود از جمله آب، برق، گاز و راههاي دسترسي نداشته باشند. به همين دليل، سرمايه گذاران همواره در مناطقي حضور مي يابند که پتانسيل هاي بيشتري داشته باشند. منطقه ويژه خليج فارس، که از دهه هشتاد شروع به فعاليت کرده، به تدريج زيرساخت هاي خود را براي حضور گسترده سرمايه گذاران داخلي و خارجي مهيا کرده و به محل جذب سرمايه گذاري به خصوص در حوزه صنايع معدني و فلزي تبديل شده است.
مهم ترين زيرساخت ها و جذابيت ها براي حضور صنايع فلزي در منطقه ويژه خليج فارس کداماند؟
زيرساخت ها و جذابيت هاي منطقه ويژه خليج فارس را از چند جنبه مي توان بررسي کرد؛ يکي از نظر مسائل قانوني و ديگري از نظر محل استقرار و سايت اين منطقه. نزديکي به دريا نخستين و مهم ترين مزيت اساسي منطقه ويژه خليج فارس به شمار ميرود؛ زيرا تامين آب، به عنوان يکي از نيازهاي ضروري صنايع انرژي بَر، از طريق شيرين سازي آب دريا امکان پذير است. نزديکي به بزرگترين بندر کشور يعني شهيد رجايي، که حدود ۶۰ درصد از صادرات و واردات کشور از طريق آن انجام مي شود، ديگر مزيت مهم منطقه ويژه است؛ زيرا اين بندر مي تواند به عنوان محلي براي صادرات محصولات فولادي در نظر گرفته شود. يکي ديگر از ويژگي هاي مهم اين منطقه، اتصال به راهآهن سراسري و نزديکي به معادن بزرگ سنگ آهن همچون گل گهر است که تامين کننده مواد اوليه صنايع فولادي حاضر در منطقه ويژه خليج فارس محسوب مي شود.از نظر قانوني نيز، با توجه به اينکه منطقه ويژه خليج فارس جزو مناطق ويژه تجاري به حساب ميآيد، از مزيت هايي اختصاصي برخوردار است. معافيت هاي قانوني به ويژه در حوزه صادرات و واردات و همچنين معافيت هاي مالياتي ده سالهاي که براي استقرار صنايع بزرگ لحاظ شدهاند مهم ترين مشوق هايي هستند که منطقه ويژه خليج فارس را متمايز مي سازند و براي حضور و تشويق سرمايه گذاران صنايع معدني و فلزي در اين منطقه جذابيت به وجود ميآورند. نکته مهم اين است که در منطقه ويژه خليج فارس، واردات ماشين آلات، تجهيزات و قطعات مورد نياز براي احداث يک واحد توليدي کاملا از پرداخت عوارض و سود گمرکي معاف است. در نتيجه، سرمايه گذاري در اين منطقه به خصوص نسبت به سرزمين اصلي، با توجه به هزينه پايين واردات ماشين آلات، کم هزينه تر انجام مي شود.
با توجه به تغيير رويکرد اقتصادي کشور به سمت اقتصاد غيرنفتي، منطقه ويژه خليج فارس چه نقش اساسي اي را مي تواند در اين خصوص ايفا کند؟
در سال ۱۳۸۹ که تحريمهاي سازمان ملل بر کشور تحميل شد، حدود ۵/۲ ميليارد دلار صادرات از طريق منطقه ويژه خليج فارس صورت گرفت. از اين ميزان حدود ۲/۱ ميليارد دلار آن مربوط به صادرات محصولات شرکت هايي بود که در منطقه ويژه خليج فارس استقرار داشتند. اگر رقم يادشده در آن زمان را با صادرات غيرنفتي کل کشور مقايسه کنيم، مشخص مي شود که منطقه ويژه خليج فارس در آن مقطع زماني سهم بسزايي در صادرات غير نفتي کشور ايفا کرده بوده است. امکان استقرار صنايع کوچک و بزرگ بسياري در منطقه ويژه خليج فارس وجود دارد و در عين حال، شرکت هاي مستقر در اين منطقه، که عمدتا رويکرد صادراتي دارند، طرحهايي توسعهاي در راستاي افزايش توليد و تکميل زنجيره توليد دارند. به اين ترتيب، منطقه ويژه خليج فارس اين پتانسيل را دارد تا سهم خود را در توسعه اقتصاد غيرنفتي افزايش دهد.پيش بيني مي شود که امسال حدود ۵/۳ تا ۴ ميليون تن فولاد در منطقه ويژه خليج فارس توليد شود و بر اساس برنامه ريزي ها، قرار است اين منطقه محل استقرار توليد ۱۰ ميليون تن فولاد باشد. وقتي که توليد فولاد در اين مقياس انجام شود، قطعا بخش عمدهاي از آن صادر خواهد شد که به توسعه صادرات غيرنفتي کشور و افزايش سهم صنايع معدني در اقتصاد کمک زيادي خواهد کرد. ضمن اينکه استقرار صنايع بزرگ منجر به توسعه اشتغال، هم در استان هرمزگان و هم در کل کشور، خواهد شد.در شرايط سخت تحريمي، منطقه ويژه خليج فارس رسالت خود را در خصوص افزايش صادرات و اشتغال به خوبي انجام داده است، اما باز هم مي توان شاهد بهبود سرمايه گذاري و توليد در اين منطقه بود. به همين دليل، بايد زيرساخت ها را متناسب با چشمانداز منطقه ويژه خليج فارس توسعه داد تا ميزان توليد و سرمايه گذاري نيز افزايش يابد.
چه زيرساخت هايي در منطقه ويژه خليج فارس بايد ايجاد شوند که با فعالسازي آنها بتوان رونق اقتصادي را دوچندان ساخت؟
مهم ترين اصل در رونق اقتصادي منطقه ويژه خليج فارس توسعه زيرساخت هاست. يکي از مهم ترين زيرساخت هاي داراي اولويت در اين منطقه، برق است. از سال گذشته مذاکراتي براي توليد هفتصد مگاوات برق در منطقه انجام شده است. بايد توجه داشت که براي صنايع انرژي بَر مانند فولاد و آلومينيوم، برق يکي از زيرساخت هاي حياتي تلقي مي شود و اگر بتوانيم ميزان برق مورد نياز را تامين و يا پست هاي برق را در منطقه برقرار کنيم، زمينه اصلي براي توليدات صنايع انرژي بَر فراهم مي شود.خوشبختانه از نظر تامين گاز، با توجه به عبور خط لوله گاز به منطقه ويژه خليج فارس، مشکلي وجود ندارد؛ ضمن اينکه تامين آب نيز در حال حاضر امکانپذير است. با اين حال، براي توسعه اين زيرساخت نيز در حال مذاکره براي انتقال پساب تصفيه خانه بندرعباس به منطقه ويژه خليج فارس هستيم. اين پروژه هم از نظر اقتصادي و هم از نظر زيست محيطي بسيار مهم است؛ زيرا از يک سو فاضلاب شهر بندرعباس وارد دريا و موجب آلودگي سواحل استان مي شود و از سوي ديگر، بايد توجه داشت که کشور ما آب و هواي خشک دارد و جزو کم آب ترين کشورهاي جهان محسوب مي شود و از اين رو، کمبود منابع آبي با توجه به گسترش صنايع و شهرها قابل لمس است. به همين دليل، صنايع بايد تلاش کنند که از منابع جايگزين آب همچون پساب شهرها استفاده کنند؛ زيرا پساب يک منبع پايدار محسوب مي شود و مي توان با هدايت آن به سمت صنايع، به خوبي از اين منبع استفاده کرد.منطقه ويژه خليج فارس به دنبال آن است که از طريق تشکيل کنسرسيوم ميان شرکت هاي مستقر، انتقال پساب بندرعباس به منطقه صورت گيرد تا آب مورد نياز اين صنايع تامين شود. در حال حاضر، تخمين زده مي شود که ۸۰ هزار متر مکعب در روز پساب در تصفيه خانه بندرعباس وجود داشته باشد که با انتقال آن به منطقه ويژه خليج فارس، بخش عمدهاي از نياز صنايع برطرف مي شود.
تاثير منطقه ويژه خليج فارس را بر اقتصاد استان هرمزگان و معيشت مردم چگونه ارزيابي ميکنيد؟
مزاياي استقرار صنايع بزرگ در منطقه ويژه و استان هرمزگان بر کسي پوشيده نيست. استقرار صنايع بزرگ در منطقه ويژه منجر به افزايش توليد شده است و هرچه ميزان توليد بيشتر شود، اشتغال در کشور توسعه خواهد يافت. ضمن اينکه با افزايش توليد، قيمت ها در کشور متعادل خواهد شد. طبعا اشتغال ناشي از توسعه صنايع، بسيار گسترده تر و پايدارتر از اشتغال در ساير حوزههاست.