روزهای خوب در انتظار صنعت آلومینیوم کشور

مهم‌ترین برنامه‌ها و اولویت‌های شرکت صنایع آلومینیوم جنوب در ۶ ماهه دوم سال «جهش تولید» چیست؟

در تاریخ چهارم اردیبهشت ماه سال جاری، شرکت مجتمع صنایع آلومینیوم جنوب توسط ریاست محترم جمهوری افتتاح  شد و از این تاریخ به بعد، فعالیت تولیدی این شرکت طبق برنامه انجام پذیرفت. در حال حاضر، ظرفیت تولید ۸۰ هزار تن شمش آلومینیومی در مدار قرار گرفته است و تکمیل آن تا ۱۰۰ هزار تن در ماه جاری محقق خواهد شد. اصلی‌ترین برنامه ما برای تحقق وعده جهش تولید، بهره‌برداری از فاز دوم تولید کارخانه است. به این ترتیب تا پایان سال جاری ظرفیت تولید شمش آلومینیومی در سالکو به ۲۰۰ هزار تن خواهد رسید. ظرفیت تولید قبلی کشور به صورت اسمی در حدود ۶۰۰ هزار تن بوده است که تا پایان سال ۴۰ درصد به ظرفیت تولید این فلز در کشور افزوده خواهد شد. در آغاز سال آتی نیز سومین خط تولید ۱۰۰ هزار تنی را به مدار وارد خواهیم کرد که باعث افزایش ظرفیت تولید آلومینیوم درکشور نسبت به سال گذشته خواهد شد.

با افتتاح و ورود شرکت صنایع آلومینیوم جنوب به عرصه تولید آلومینیوم کشور، می‌توان با قاطعیت گفت که از نظر تامین آلومینیوم و مصرف داخلی خودکفا هستیم. اتفاق و دستاورد مهم‌تر این است که ما بتوانیم آلیاژهای آلومینیومی مورد نیاز داخل کشور را نیز تامین کنیم. محصول اصلی شرکت سالکو، شمش آلومینیومی است که در کارگاه ریخته‌گری شماره یک تولید می‌شود اما در کارگاه ریخته‌گری شماره دو که در نیمه دوم سال جاری وارد مدار تولید خواهد شد، بیلت و اسلب آلومینیومی تولید می‌شود. با توجه به بررسی‌های صورت گرفته در مورد  نیاز صنایع پایین‌دستی، تمرکز خود را بر تامین نیاز بازار داخلی معطوف کرده‌ایم و در این راستا، علاوه بر شمش‌های یک هزار و ۵۰ پوندی آلومینیوم، اسلب و بیلت آلومینیومی نیز در آینده نزدیک تولید و عرضه خواهد شد.

همچنین راه‌اندازی واحد آنُدسازی با ظرفیت ۱۶۴ هزار تن در برنامه قرار دارد که این پروژه در حال حاضر در مرحله پیش‌راه‌اندازی قرار گرفته است و ظرف دو ماه آینده راه‌اندازی آزمایشی و تا پایان سال به بهره‌برداری خواهد رسید. امیدوار هستیم که در فصل پایانی سال واحد آنُدسازی نیز به بهره‌برداری برسد.

شرکت سالکو تنها تولیدکننده شمش آلومینیومی ۹۹٫۹ درصد در کشور است. در این خصوص توضیحاتی بفرمایید.

درجه خلوص در تولید آلومینیوم اهمیت زیادی دارد و مجتمع صنایع آلومینیوم جنوب با در اختیار داشتن تکنولوژی منحصربه‌فرد، توانایی تولید شمش آلومینیومی با درجه خلوص ۹۹٫۹ درصد را دارد. تکنولوژی ۴۳۰ کیلو آمپری این کارخانه در سطح منطقه نمونه مشابه ندارد و نمود کیفیت بالای محصول آن را می‌توان در شمش‌های آلومینیومی که نیمه نخست سال جاری تولید و عرضه شد، مشاهده کرد. میانگین درجه خلوص محصولات عرضه شده در بازار توسط صنایع آلومینیوم جنوب، بالاتر از ۹۹٫۸ و عموما ۹۹٫۹ است. علاوه‌ بر تکنولوژی، عامل دیگری که در خلوص شمش آلومینیومی موثر بوده، مواد اولیه مصرفی است. سومین مورد، Operation یا به عبارت دیگر نوع بهره‌برداری است که همکاران متخصص در خطوط بهره‌برداری به این مهم مشغول هستند. یعنی نحوه عملکرد بهره‌برداران در کیفیت محصول تاثیر مستقیم دارد. مجموع  این عوامل در کارخانه باعث می‌شود تا محصول  با کیفیتی را تولید کنیم.

در حال حاضر وضعیت عرضه شرکت مجتمع صنایع آلومینیوم جنوب در بورس کالای ایران چگونه است؟

با ورود به زمینه تولید، مقدمات شرایط ورود به بازار بورس کالا فراهم شد و از تاریخ ۳۰ تیر ماه سال جاری تا ۳۰ شهریور ماه، تقریبا نیمی از محصولات تولید شده سالکو را در بورس کالا عرضه کردیم. به عبارتی در حدود ۳۲ هزار تن شمش آلومینیومی در مدت مذکور تولید و حدود ۱۵ هزار تن از آن از طریق بورس کالا به دست صنایع پایین‌دستی رسید. این امر کمک کرد تا نیاز این صنایع به شمش آلومینیومی برطرف شود و میزان تولید آن‌ها افزایش یابد. همچنین حضور سالکو در بورس کالا موجب برقراری تعادل و کنترل قیمت آلومینیوم در بازار شد. به عبارت دیگر اگر این حجم از شمش آلومینیومی در این مدت عرضه نمی‌شد، قیمت این محصول در بازار می‌توانست بیش از نرخ کنونی باشد.

مواد اولیه مورد نیاز خود را از چه منابعی تامین می‌کنید؟

تقریبا بیش از ۷۰ درصد از مواد اولیه آلومینیومی ازجمله پودر آلومینا یا اکسید آلومینیوم از طریق واردات تامین می‌شود. با توجه به محدودیت‌های فراوانی که در بحث انتقال ارز وجود دارد، عمده تامین ما از طریق تهاتر محصولات انجام می‌پذیرد. به این صورت که ما محصول ساخته شده خود را که همان شمش آلومینیومی است، به تامین‌کنندگان آلومینا عرضه و در ازای آن ماده اولیه مورد نیاز خود را دریافت می‌کنیم. خوشبختانه تاکنون علی‌رغم وجود  تمام چالش‌ها و معضلات ناشی از تحریم‌ها، توانسته‌ایم مواد اولیه مورد نیاز خود را از این طریق تامین کنیم و بتوانیم تولید پایداری داشته باشیم. همواره با وجود محدودیت‌های روزافزون، تلاش خود را نیز برای جلوگیری از ایجاد وقفه در تولید کارخانه افزایش داده‌ایم.

وضعیت بازار شمش آلومینیومی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

میزان تولید شمش آلومینیومی کشور پاسخگوی صنایع پایین‌دستی بوده و این میزان مازاد بر مصرف داخلی است. به همین دلیل صنایع پایین‌دستی آلومینیوم در تامین مواد اولیه خود با معضلی مواجه نیستند. اما مهم‌ترین موضوع، عرضه شمش آلومینیومی با قیمت مناسب و رسیدن آن‌ به دست تولیدکنندگان است. در این خصوص کنترل بازار به شدت بر تعیین قیمت شمش آلومینیومی تاثیرگذار بوده و تاکنون همکاری‌های وزارت صمت و ایمیدرو، نقش سازنده‌ای در این کنترل ایفا کرده است. با توجه به تمهیداتی که در راستای ایجاد ثبات در بازار در نظر گرفته شده است، تمام شرکت‌ها موظف به عرضه محصولات خود در بورس کالا هستند و متولیان امر برای آن‌ها سهمیه‌هایی را تعیین کرده‌اند که ما توانستیم بیش از سهمیه‌ای که برای سالکو در نظر گرفته شده بود، شمش آلومینیومی در بورس کالا عرضه کنیم.

نظر شما در خصوص سرمایه‌گذاری در معادن کشورهایی نظیر گینه و واردات بوکسیت به کشور چیست؟

بیش از سه دهه از عنوان شدن پروژه سرمایه‌گذاری در معادن بوکسیت گینه می‌گذرد و تفاهم‌نامه‌ای که در این خصوص منعقد شده نیز به همان دوره اختصاص دارد. متاسفانه عزم جدی و راسخ در عملیاتی شدن این پروژه تا کنون وجود نداشته که یکی از علل آن، عدم وجود جذابیت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این بخش بوده است. به این ترتیب، وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است تا به طور مستقیم این پروژه را اجرا کند. البته اقتصادی بودن این پروژه مورد سوال است و باید تاکید کرد که در صورت سرمایه‌گذاری منطقی در این بخش می‌توان به نتیجه مطلوب دست یافت. باید توجه داشت که فاصله معادن گینه تا بنادر کشور چشمگیر است و مسیر نقل و انتقال طولانی و پر هزینه خواهد بود. طبق آخرین اخبار، ایمیدرو با کمک مشاوران طرح برای این موضوع تدابیر لازم را اندیشیده‌اند و در صدد به نتیجه رسیدن این پروژه هستند.

علاوه بر اینکه مطالعات اقتصادی خوبی روی این پروژه صورت گرفته است، باید عزم جدی برای عملیاتی شدن آن وجود داشته باشد و ممکن است دولت به تنهایی قادر به اجرای پروژه انتقال خاک معدنی از معادن گینه به کشور نباشد؛ پس صنایع بالادستی آلومینیوم نیز می‌توانند با مشارکت در این طرح به کمک دولت بشتابند.

پرسش مهمی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا صرفا با ورود بوکسیت آلومینیوم به کشور، مشکل کمبود ماده اولیه آلومینیومی حل می‌شود؟ جواب این سوال منفی است زیرا لازمه حل این معضل، در اختیار داشتن یک زنجیره به هم متصل است. بوکسیت آلومینیوم در صورت انتقال از گینه به یکی از بنادر کشور، باید در یک واحد فرآوری به آلومینا تبدیل شود. بنابراین دو موضوع واردات بوکسیت و تبدیل آن به آلومینا باید توامان در دستور کار قرار گیرد که این نیز نیازمند سرمایه زیادی خواهد بود. به هر صورت امیدوار هستیم با اتخاذ تصمیم‌های درست و منطقی این پروژه به نتیجه مطلوب برسد.

به نظر شما سرمایه‌گذاری روی ذخایر داخلی نتیجه‌بخش است یا تنها باید بر واردات آلومینا تمرکز کرد؟

 تاکنون معادن  شناسایی شده بوکسیت در کشور، مختص شهرستان جاجرم بوده اما در پهنه‌های دیگر نیز طرح‌های اکتشافی صورت گرفته است. روش‌های دیگری هم برای شناسایی معادن حاوی بوکسیت درحال انجام بوده اما تا این لحظه هیچ‌کدام از آن‌ها به صورت جدی عملیاتی نشده و یا بهره‌برداری از آن‌ها مقرون‌به‌صرفه نبوده است. البته ممکن است در اکتشافات که  در برخی از نقاط کشور توسط سازمان زمین‌شناسی و با همکاری شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در حال اجرا است،  ذخایر جدیدی از  بوکسیت کشف شده‌ باشد. امیدوار هستیم توسعه اکتشافات بوکسیت کشور به نتیجه مطلوب برسد و در نهایت به راه‌اندازی واحدهای تولید آلومینا منجر شود. در حال حاضر ظرفیت تولید آلومینا در کشور در حدود ۲۵۰ هزار تن بوده و میزان مصرف آن بسیار فراتر از این مقدار است. با این تعاریف، ضرورت دارد که به هر شکل ممکن به خودکفایی در تولید آلومینا برسیم. تا زمانی که این امر تحقق نیابد، مجبور به واردات آن هستیم.

موضوع دیگر آن است که باید به نوع ذخایر بوکسیتی که در اکتشافات شناسایی می‌شود، توجه کرد. زیرا عیار بوکسیت آلومینیوم بسیار حائز اهمیت است. به عبارت دیگر، عیار بالای بوکسیت، قیمت و کیفیت مناسب آلومینیوم اولیه را به دنبال دارد و بالطبع، عیار پایین خاک معدنی، قیمت بالا و احتمالا کیفیتی با درجه زیر حد استاندارد را برای آلومینیوم به همراه خواهد داشت.

توضیحاتی در خصوص فیلتر هارمونیک که به تازگی به بهره‌برداری رسیده است، بفرمایید.

فیلتر هارمونیک در بخش برق و رکتیفایر صنعت آلومینیوم مورد استفاده قرار گرفته و باعث کاهش هزینه‌ها، جلوگیری از ایجاد اخلال توسط بار رکتیو در شبکه سیستم تولید و برق منطقه و همچنین پیشگیری از جرایم بار با توان مصرفی در شبکه برق می‌شود. تیم اجرایی و پیمانکار به همراه سوپروایزرهای خود، در مدت دو ماه با همکاری‌ها و تلاش‌های مستمر توانستند این فیلتر را در مدار شبکه قرار دهند و در حال حاضر این دستگاه با کمترین مشکل در حال فعالیت است.

ذخیره انرژی شرکت صنایع آلومینیوم جنوب بستگی به راندمان مصرفی و تکنولوژی‌ تعریف شده دارد که بر توان مصرفی تاثیرگذار است و استفاده از فیلتر هارمونیک سبب جلوگیری از رخ دادن موارد ذکر شده در فوق می‌شود.

چشم‌انداز صنعت آلومینیوم کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ در نظر گرفته شده است تا در این سال ظرفیت تولید آلومینیوم کشور به ۱٫۵ میلیون تن برسد که در حال حاضر، ظرفیت تولید این فلز با احتساب ظرفیت تولید سالکو، ۸۵۰ هزار تن در سال برآورد می‌شود. به طور کلی، آینده این صنعت روشن به نظر می‌رسد و در این مسیر، صنایع بالادستی آلومینیوم موظف هستند تا با افزایش تولید و عرضه محصولات در بازار داخلی، زمینه توسعه را برای تمام حلقه‌های زنجیره فراهم کنند.

به نظر می‌رسد بخش خصوصی باید در این صنعت به خصوص در حوزه پایین‌دست بیش از پیش فعال عمل کند و بتواند در تولید محصولات آلومینیومی نظیر کابل، ظروف بسته‌بندی(غذایی و دارویی)، خودروسازی و… عملکرد مطلوبی را از خود به جا گذارد زیرا با تولید محصول با ارزش افزوده بالاتر، علاوه بر افزایش تولید ناخالص ملی، هم نیاز کشور به واردات و در ادامه ارزبری کاهش خواهد یافت، هم با صادرات این محصولات به کشورهای همسایه، ارزآوری مطلوبی برای کشور رقم خواهد خورد.