صنعت فولاد به عنوان یکی از پیشران‌های اصلی اقتصاد ایران شناخته می‌شود که نقشی حیاتی و راهبردی در توسعه صنعتی و معدنی کشور ایفا می‌کند. این صنعت نه تنها به دلیل سهم قابل توجه در تولید ناخالص داخلی «GDP» و ارزآوری از محل بازارهای صادراتی بلکه از حیث تامین نیاز صنایع پایین‌دستی، از جایگاهی استراتژیک در زنجیره ارزش اقتصاد برخوردار است. فولاد را در واقع می‌توان زیرساخت توسعه بسیاری از بخش‌های اقتصادی و صنعتی دانست؛ چراکه هرگونه تحول در ظرفیت تولید و یا فناوری‌های آن، تاثیر مستقیم و غیرمستقیم بر روند اشتغالزایی، توازن تجاری و ارتقای رقابت‌پذیری ملی به همراه داشته است.
آخرین آمار اعلام شده توسط انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در خصوص میزان تولید و صادرات زنجیره آهن و فولاد کشور، نشان از رشد بیش از ۳ درصدی تولید فولاد و همچنین رشد ۴۵ درصدی در حجم و ۲۶ درصدی در ارزش صادرات زنجیره آهن و فولاد طی نیمه نخست سال ۱۴۰۴ دارد. اگرچه آمار فوق در ظاهر بیانگر روند روبه‌رشد در زنجیره ارزش آهن و فولاد کشور است اما آیا با توجه به چالش‌های موجود در این صنعت، به ویژه ناترازی انرژی و محدودیت‌های صادراتی، می‌توان آینده روشنی را برای آن متصور شد یا خیر؟
فعالان بالادست زنجیره آهن و فولاد در نیمه نخست سال جاری، ۳۸میلیون و ۸۸۴ هزار تن کنسانتره سنگ‌آهن و ۳۱ میلیون و ۸۹۹ هزار تن گندله تولید کردند که این مقادیر به ترتیب با رشد ۸٫۲ درصدی و افت ۰٫۳ درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل همراه بود. این آمار در حالی در واحدهای کنسانتره‌سازی و گندله‌سازی کشور به ثبت رسید که صادرات کنسانتره و گندله، چه از لحاظ حجم و چه از لحاظ ارزش با رشد قابل توجهی در نیمه ابتدایی امسال مواجه شد. حال سوال اساسی این است که با توجه به حرکت فولادسازان مطرح جهان به سمت‌وسوی تولید محصولات فولادی جدید و با ارزش افزوده بالا و ضرورت تحقق این مهم در زنجیره ارزش فولاد کشور، مگر نه این است که صادرات کنسانتره و گندله مصداق بارز خام‌فروشی بوده و به این ترتیب رشد صادرات آن‌ها نمی‌تواند ارزش افزوده چندانی را متوجه فولادسازان و اقتصاد داخلی کند؟
از طرفی، با توجه به اینکه بیش از ۹۰ درصد فولاد کشور با استفاده از روش کوره قوس الکتریکی «EAF» تولید می‌شود و همین مسئله ضرورت تامین پایدار آهن اسفنجی در واحدهای فولادسازی را دوچندان می‌سازد، بنابراین رشد تولید آهن اسفنجی در واحدهای احیا مستقیم طی ۶ ماهه ابتدایی امسال به میزان ۴٫۴ درصد و همچنین افزایش چشمگیر صادرات آن، چه از لحاظ حجم و چه ارزش در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۳ کاملا منطقی به نظر می‌رسد.
در این بین، رشد ۳٫۲ درصدی تولید شمش فولادی و افزایش حجم و ارزش صادرات این محصول در نیمه نخست امسال، علی‌رغم تشدید محدودیت برق و جنگ ۱۲ روزه را می‌توان نقطه عطف زنجیره آهن و فولاد کشور تلقی کرد؛ چراکه حفظ و ارتقای جایگاه ایران در میان برترین فولادسازان جهان، ارتباط مستقیم با عملکرد فعالان این بخش دارد و قطع به یقین رفع معضل ناترازی انرژی طی ماه‌های پیش‌رو، میتواند زمینه‌ساز رشد تولید شمش در واحدهای فولادسازی شود.
اما تامل‌برانگیزترین مسئله در زنجیره آهن و فولاد کشور طی نیمه نخست امسال، افت تولید محصولات تخت فولادی اعم از ورق‌های گرم، سرد و پوشش‌دار به ترتیب به میزان ۴٫۵ درصد، ۳٫۱ درصد و ۳٫۳درصد در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بوده است که این مسئله به معضل تشدید قطعی برق در فصل تابستان برمی‌گردد؛ اگرچه رشد چشمگیر حجم و ارزش صادرات این محصولات توانسته است تا حدودی زیان ناشی از افت تولید را جبران کند. عکس این امر، در واحدهای نورد به چشم می‌خورد؛ جایی که تولید محصولاتی همچون میلگرد و نبشی و ناودانی در ۶ ماهه ابتدایی سال جاری، به ترتیب با رشد ۹٫۳ درصدی و ۲٫۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۳ همراه شده اما صادرات برای مثال میلگرد با افت محسوس ۲۹ درصدی مواجه شده است. رفع تعهد ارزی، استفاده از کارت‌های بازرگانی یک‌بار مصرف توسط برخی افراد سودجو و وضع عوارض از سوی کشورهای هدف همچون عراق را می‌توان از جمله دلایل افت صادرات مقاطع طویل فولادی، چه از لحاظ حجم و چه ارزش در این مدت برشمرد.
با این تفاسیر می‌توان گفت که زنجیره آهن و فولاد کشور طی ماه‌های پیش‌رو، بیش از هر زمان دیگری نیازمند جهش تولید محصولات نهایی با ارزش افزوده بالا و صادرات آن به کشورهای همسایه و منطقه است تا در شرایطی که تحریم‌ها با اعمال مکانیزم ماشه تشدید شده‌اند، فعالان این صنعت بتوانند بیشترین تاثیر مثبت را در رشد تولید ناخالص داخلی و همچنین ارزآوری به داخل کشور داشته باشند. در چنین شرایطی، می‌توان به آینده صنعت فولاد در ایران امیدوار بود و سخن از توسعه به میان آورد.
انتهای پیام//
ثبت دیدگاه