بسیاری از نظریه‌پردازان اقتصادی معتقدند که شرکت‌های تولیدی برای حفظ دارایی‌ها و ارزش افزوده محصولات، ابتدا باید به دو عنصر مهم مواد اولیه و دایره مصرف محصولات توجه ویژه‌ای نشان دهند. به زعم آن‌ها، تهیه و تامین مواد اولیه پایدار و اطمینان یافتن از آن در طول یک چشم‌انداز، امکانات گسترده‌ای برای تبیین استراتژی‌های بلندمدت برای حفظ و ارتقای ارزش افزوده محصولات به وجود می‌آورد. در واقع، پایداری به منظور حفظ و تهیه مواد اولیه تولید محصولات، به همراه گسترش حوزه مصرف از راه تکمیل زنجیره ارزش با متنوع‌سازی سبد محصولات، از جمله برنامه‌های پیشنهادی اقتصاددانان به شرکت‌های بزرگ صنعتی و معدنی است تا از این طریق بتوانند علاوه بر اشتغال‌زایی و سود بیشتر، حیات تولید محصولات را در طول چشم‌انداز تضمین کنند.
بررسی ارزش افزوده و زوایای آشکار و پنهان آن در صنعت سنگ‌آهن و فولاد، به‌ویژه از طریق تکمیل زنجیره ارزش، یکی از موضوعات مهمی است که می‌تواند توانایی شرکت‌های معدنی را برای رقابت در عرصه بین‌المللی آزمایش کند. این امر برای واحدهای تولیدی سنگ‌آهن، که اصطلاحا در ابتدای زنجیره ارزش قرار گرفته‌اند، از اهمیت بالایی برخوردار است. این واحدها، به عنوان تامین‌کننده خوراک واحدهای فراوری در طول زنجیره، به دو دسته تقسیم می‌شوند: دسته نخست، شرکت‌هایی که به طور همزمان به کار استخراج سنگ‌آهن در کنار تولید کنسانتره سنگ‌آهن و گندله سنگ‌آهن مشغول‌اند؛ دسته دوم، تولیدکنندگان محصول کنسانتره سنگ‌آهن و گندله سنگ‌آهن که نقش مهمی در تامین مواد اولیه صنایع پایین‌دست ایفا می‌کنند.
طی یک دهه اخیر و با افزایش بحران‌ها در سطح جهان، بسیاری از شرکت‌های صنعت سنگ‌آهن و فولاد، به‌ویژه در ایران، استراتژی خود را بر پایه بومی‌سازی و افزایش سطح تولید به منظور مقابله با وضعیت ناخواسته موجود تغییر داده‌اند. شرکت‌های معدنی داخل کشور، با آگاهی از تحریم‌های اِعمال‌شده از سوی غرب، مسیر خود را به سمت بومی‌سازی و تکمیل زنجیره ارزش تغییر دادند تا از این طریق بتوانند ضمن قطع زنجیره خام‌فروشی مواد معدنی، ارزش‌آفرینی مناسبی در طول زنجیره سنگ‌آهن و فولاد به وجود آورند. بنابراین، با تحقق این هدف، علاوه بر اینکه تهدید تحریم‌ها به فرصتی ناب برای طراحی و اجرای کارخانه‌های فولادسازی در کشور تبدیل شد، سطح وابستگی‌ها به غیر نیز کاهش چشمگیری یافت و همین امر زمینه نیل به خلق ارزش افزوده در صنایع معدنی، به‌ویژه صنایع فولادی را فراهم آورد.
گل‌گهر، اکتشافات، ارزش افزوده
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، یکی از عناصر مهم در حفظ و ارتقای ارزش افزوده شرکت‌های سنگ‌آهن و فولاد، دستیابی به مواد اولیه پایدار از طریق توسعه اکتشافات مواد معدنی است. بنابراین فهم موضوع اکتشافات و ضرورت تحقق آن در مسیر دستیابی به ارزش افزوده، یکی از مولفه‌های مهم رقابت‌پذیری محصولات در طول زنجیره ارزش خواهد بود؛ موضوعی که اگر با بهینه‌سازی هزینه از طریق ارتقای تکنولوژی اکتشاف صورت پذیرد، قطعا رقابت‌پذیری محصولات فولادی را بیش از گذشته خواهد کرد.
شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر، به عنوان یک شرکت مادر که بیش از ۴۰ درصد کل مواد اولیه صنعت فولاد کشور را به صورت سالانه تامین می‌کند، همواره استراتژی‌های متعدد و متنوعی را برای ارتقای ارزش افزوده از طریق توسعه اکتشافات داشته است. مشارکت در خرید و همکاری در اکتشاف و استخراج ذخایر سنگ‌آهن، محدوده‌های استخراجی و توسعه دانش نرم‌افزاری، استفاده از روش‌ها و پایش‌های دستگاهی برای پایداری محدوده‌های استخراجی و بهینه‌سازی ظرفیت‌های تولید محصولات پایین‌دستی با ذخایر ملکی و برنامه‌ریزی به منظور تبدیل ذخایر به محصولات با ارزش افزوده و اجتناب از خام‌فروشی خصوصا کنسانتره جزو استراتژی‌های شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر به منظور ارتقای ارزش افزوده محصولات از طریق اکتشافات طی ده سال آینده محسوب می‌شود.
علاوه بر این، مطالعه در زمینه اصلاح روش‌های استخراج معدن، استفاده حداکثری از ذخایر موجود و فعال‌سازی اکتشافات، مشارکت در استخراج معادن با ذخیره قطعی مشخص، تامین سنگ از معادن داخلی و به‌ویژه معادن خارجی شامل معادن سنگ‌آهن هرات و حاجی گک افغانستان، اصلاح خطوط موجود و افزایش بهره‌وری به ازی هر تن بار ورودی به کارخانه جزو استراتژی‌های مهم شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر برای تکمیل زنجیره تولید فولاد به حساب می‌آیند.
مجموعه گل‌گهر، برای ارتقای سطح ارزش افزوده محصولات تولیدی در میدان اهداف و استراتژی‌های متنوع و متعدد، اقداماتی را طی چند سال اخیر به صورت کاملا حساب‌شده صورت‌بندی و عملیاتی کرده است. نخستین اقدام، ۸۰ هزار متر حفاری‌های انجام‌شده در سنوات گذشته بوده که به طور عمده به کشف سه آنومالی جدید منجر شده و از این طریق، کل ذخایر موجود در این مجموعه به بیش از ۲۰۰ میلیون تن افزایش یافته است. همچنین برنامه مطالعه بیش از ۱۲ هزار کیلومتر مربع از پهنه‌ها انجام شده است که دستیابی به شش محدوده پتانسیل‌دار، نتیجه اقدام فوق محسوب می‌شود.
به نظر می‌رسد که گل‌گهر، برای حفظ ثبات و پایداری در زمینه تامین مواد اولیه مورد نیاز تولید از طریق توسعه و کشف پهنه‌های معدنی به واسطه هوشمندسازی فرایندها، اهداف و برنامه‌های ویژه‌ای به منظور دستیابی به ارزش افزوده محصولات پایین‌دست در نظر دارد که در بلندمدت می‌تواند توسعه زنجیره ارزش در کل این مجموعه فولادی را محقق کند.
توسعه گل‌گهر و ارزش افزوده
هیچ شرکت معدنی و صنعتی‌ای نمی‌تواند بدون ایجاد بهره‌وری و ارزش افزوده، به توسعه طرح‌های اقتصادی خود دست پیدا کند. برنامه‌ریزی برای رسیدن به ارزش افزوده مضاعف در طول زنجیره، یکی از اهداف مورد نظر فرهنگ معدنی نزد شرکت‌های مختلف است. شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر، برای تحقق اهداف توسعه به‌ویژه در زمینه طرح‌های جدید و نیمه‌تمام، استراتژی‌های مختلفی را مد نظر دارد که عمدتا با پیش‌فرض دستیابی به ارزش افزوده مضاعف در صنعت فولاد، تبیین و برنامه‌ریزی می‌شوند. مهم‌ترین این استراتژی‌ها عبارت‌اند از تامین پایدار مواد اولیه، گشایش معادن جدید از جمله معدن زیرزمینی، هوشمندسازی و استفاده از فناوری‌های نوین، توسعه تکنولوژی شامل اجرای طرح‌های زیست‌محیطی از جمله سولفورزدایی و تولید کود شیمیایی از آن، توسعه زیرساخت‌های مدیریتی و استراتژیک شامل توسعه برنامه‌های مدیریت جامع و حاکمیت شرکتی و ادغام شرکت‌ها، تنوع‌بخشی در کسب‌وکار شامل تنوع جغرافیایی و سرمایه‌گذاری در زنجیره‌های فولاد و سایر مواد معدنی و توسعه زیرساخت‌ها شامل نیروگاه دوم تولید برق، خط دوم تامین گاز و تکمیل فاز ۲ و ۳ پروژه انتقال آب خلیج فارس.
به نظر می‌رسد که با توسعه برنامه‌ها و تکمیل طرح‌ها و پروژه‌های مختلف در شرکت گل‌گهر، به همراه راه‌اندازی واحد گندله‌سازی شرکت گهر زمین، تولید ۲۰ میلیون تن کنسانتره و ۲۰ میلیون تن گندله محقق شود. پیش از رسیدن به چشم‌انداز ۲۰۳۰، یک میان‌برنامه برای سال ۱۴۰۴ طراحی و تدوین شده که فرایند تنظیم آن از چند سال گذشته آغاز شده بود. بر اساس برنامه توسعه‌ای ۱۴۰۴، علاوه بر اینکه در میان‌برنامه، توسعه کمّی گل‌گهر رقم خواهد خورد، پیش‌بینی می‌شود که ارزش دفتری دارایی‌های شرکت در این سال به ۳۸ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کند.
طی دو سال گذشته، ۳۸ طرح در منطقه گل‌گهر با سرمایه ریالی ۸ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به علاوه یک هزار و ۱۴۶ میلیون یورو راه‌اندازی شده است که ارزش روز آن‌ها بالغ بر ۴۸ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. با این حال، برنامه استراتژی ده‌ساله «گل‌گهر ۲۰۳۰» به‌سرعت در حال تدوین و نهایی شدن برای ارائه است.
با این حال، همچنان چالش‌ها و موانع متعددی در مسیر تحقق برنامه‌ها و طرح‌های توسعه‌ای وجود دارد که عمدتا در زمینه تامین پایدار سنگ‌آهن، تجهیزات حفاری در زمینه اکتشاف مواد معدنی و صدور بخش‌نامه‌های متعدد در مورد تجهیزات صنعتی تعریف می‌شوند. گل‌گهر، برای تحقق برنامه‌های خلق ارزش افزوده در صنایع معدنی، نیاز دارد که از طریق توجه و بهره‌گیری از سرمایه‌های انسانی کارآمد و متخصص، به رفع کامل این چالش‌ها اهتمام ورزد.
بر اساس آمار و ارقام موجود، تولید کنسانتره گل‌گهر طی سال جاری (۱۳۹۹) نسبت به مدت مشابه در سال گذشته (۱۳۹۸) ۲٫۹ درصد رشد یافته است که میانگین وزنی آن به ۳۰۵ هزار تن کنسانتره می‌رسد. پیش‌بینی‌ها در پایان سال ۱۳۹۹ حکایت از این دارد که تولید کنسانتره سنگ‌آهن واحد فراوری مجموعه گل‌گهر به لحاظ وزنی حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تن افزایش خواهد یافت که این امر بازتاب مبرهنی از خلق ارزش افزوده در این شرکت معدنی است.
چشم‌انداز، ارزش افزوده، گل‌گهر
یکی از مهم‌ترین عناصری که می‌تواند منجر به خلق ارزش افزوده و ارتقای آن در چشم‌انداز صنایع معدنی شود اتحاد استراتژیک چهار نهاد مهم دولت، بخش خصوصی، تشکل‌های صنعتی و معدنی و نهادهای مردمی است که می‌توانند با یک برنامه‌ریزی مدون، ضمن رفع چالش‌ها، زمینه را برای توسعه سرمایه‌گذاری در زمینه اکتشافات، تولید، تکنولوژی، محیط زیست و در نتیجه افزایش بهره‌وری فراهم کنند. شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر، به دلیل نقش بنیادین خود در صنایع معدنی کشور و خاورمیانه، فرصت‌ها و ظرفیت‌های متعددی پیشِ‌روی فعالیت معدنی خود دارد که با یک برنامه‌ریزی دقیق و حساب‌شده، می‌تواند علاوه بر رونق اشتغال‌زایی در منطقه، ارزش افزوده مناسبی را در این زمینه کسب کند.
ثبت دیدگاه