ایران، به دلیل وجود منابع و ذخایر طبیعی نفت، گاز و مواد معدنی، در ردیف کشورهای غنی و سرشار از منابع طبیعی است و در زمره پانزده کشور نخست جهان از نظر برخورداری از مواد معدنی قرار دارد. بر اساس گزارش‌ها و اطلاعات موجود، ایران دارای هجده نوع ماده معدنی مختلف و ۵۷ میلیارد تن ذخایر احتمالی و ۳۷ میلیارد تن ذخایر قطعی است. این میزان حدود ۷ درصد از کل ذخایر معدنی جهان را تشکیل می‌دهد. ارزش ذخایر معدنی ایران طبق برآوردهای اولیه ۸۰۰ میلیارد دلار است که پیش‌بینی می‌شود با اجرای برنامه‌ریزی‌های اکتشافی جدید، تقریبا به ۱٫۴ هزار میلیارد دلار برسد.
سنگ‌آهن، مهمترين بخش معدنی ايران
به رغم وجود منابع غنی مواد معدنی، نقش معادن در اقتصاد کشور ناچیز و طبق آمارها، سهم معدن و صنایع معدنی از تولید ناخالص داخلی کشور حدود ۷ درصد است. سنگ‌آهن مهم‌ترین بخش معدنی ایران است و بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، حدود ۵۰ درصد ارزش افزوده صنایع معدنی و ۱۹٫۶ درصد اشتغال‌زایی بخش معدن ایران به معدن‌کاری سنگ‌آهن تعلق دارد.
در شرایط فعلی اقتصاد ایران و اِعمال تحریم‌های گسترده، یکی از مهم‌ترین مزیت‌های کشور برای عبور از این بحران توجه به منابع معدنی و پتانسیل‌های بالقوه در داخل کشور است. با سرمایه‌گذاری در بخش معدن، می‌توان ارزش افزوده ناشی از فروش و صادرات مواد معدنی را افزایش داد و از طرف دیگر، سرمایه‌گذاری در بخش فرآوری باعث رونق اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری خواهد شد. تاکنون، با وجود ذخایر فراوان معدنی، سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در فعالیت‌های اکتشافی، تجهیز معادن و بهره‌برداری از معادن توسط دولت کافی نبوده است.
دو شرکت بزرگ سنگ‌آهنی (معدنی و صنعتی چادرملو و معدنی و صنعتی گل‌گهر)، که حدود ۵۴ درصد کنسانتره سنگ‌آهن کشور را تولید می‌کنند و صنایع فولاد کشور را از واردات بی‌نیاز کرده‌اند، از دهه ۱۳۷۰ به صورت خصوصی و بدون اتکا به دولت و بودجه‌های عمرانی، طرح‌های مهم توسعه و افزایش ظرفیت خود را اجرا و سالانه حدود ۲۵٫۷ میلیون تن کنسانتره سنگ‌آهن (معادل ۵۴٫۳ درصد از کل تولید کشور) و ۱۵٫۸ میلیون تن گندله (حدود ۳۸ درصد از کل تولید کشور) مورد نیاز صنایع فولاد کشور را تامین می‌کنند.
در سال‌های اخیر، بخش معدن به سبب مشکلات و تنگناهای ایجادشده از سوی دولت همچون پرداخت حق انتفاع، تعیین قیمت محصولات، وضع حقوق دولتی نامناسب و وضع عوارض گمرکی صادرات، با چالش‌هایی مواجه شده است و این محدودیت‌ها موجب شده‌اند تا انگیزه بخش خصوصیِ واقعی و توانمند برای فعالیت در حوزه معدن کم‌رنگ شود. فارغ از موارد عنوان‌شده و به رغم نامناسب بودن ظرفیت‌های ایجاد انگیزه برای فعالیت‌های معدنی، شرکت‌های فعال در این حوزه توانسته‌اند در زمان افزایش قیمت‌های جهانی فروش محصولات که تاثیر خود را بر قیمت‌های داخلی نیز گذاشته است، برای توسعه فعالیت‌های خود اقدام کنند. سیاست توسعه فعالیت‌های شرکت‌های معدنی به افزایش سودآوری این شرکت‌ها منجر شده است. باید توجه کرد که افزایش سودآوری عمدتا در فقدان سیاست‌های حمایتی دولتی روی داده است.
راه پرفرازونشيب سودآوری
از عوامل مهم برای کسب سودآوری بهینه در فعالیت‌های معدنی می‌توان به مواردی همچون استفاده از دانش فنی روز، استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات روزآمد و به‌کارگیری عنصر بهره‌وری از سوی شرکت‌ها در این فعالیت‌ها اشاره کرد. همچنین ایجاد انگیزه برای استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی به منظور انجام عملیات معدنی (اکتشاف، کانه‌آرایی و فرآوری) از منظر وضع قوانین مناسب و برقراری تسهیلات و مشوق‌های قانونی شفاف و فارغ از تنگ‌نظری‌های مرسوم و نظارت بر سپردن این‌گونه فعالیت‌ها به دارندگان اهلیت انجام موضوع و پرهیز از صدور بخشنامه‌های تهدید‌کننده انگیزه‌های فعالیت، می‌تواند به منزله سیاست‌های اقتصادی موثر در سودآوری مناسب، از سوی متصدیان دولتی اِعمال شود.
شرکت معدنی و صنعتی چادرملو در سال‌های اخیر توانسته است با برنامه‌ریزی‌های مناسب، عملکرد خوبی در حوزه سودآوری داشته باشد. بهره‌برداری از طرح‌های در دست تکمیل مشتمل بر کارخانه فولاد در نیمه دوم سال ۱۳۹۶ و کارخانه احیا (تولید آهن اسفنجی) در سال ۱۳۹۸ و تکمیل زنجیره فعالیت‌های شرکت از معدن تا شمش فولاد و برخورداری از ارزش افزوده مربوط موجب شده است که سودآوری شرکت نسبت به سنوات گذشته از رشد چشمگیری برخوردار باشد. البته نباید از اثر افزایش قیمت محصولات در رشد سودآوری غافل شد، ولی دلیل اصلی برخورداری از افزایش سودآوری، افزایش فعالیت‌ها و توسعه ظرفیت‌ها بوده است.
عوامل مهم تاثیرگذار بر رشد حاشیه سود شرکت چادرملو مشتمل بر توسعه فعالیت‌ها و تکمیل زنجیره تولید معدن تا فولاد و برخورداری از ارزش افزوده مربوط و فروش بیشتر محصولات متنوع و مدیریت معادل آحاد بهای تمام‌شده در راستای بهره‌وری است. مشارکت در سرمایه شرکت‌های سرمایه‌پذیر و توسعه فعالیت‌های معدنی و صنایع پایین‌دستی مشتمل بر توسعه‌های درون و برون‌شرکتی موجب خواهد شد تا سودآوری و حاشیه سود شرکت نیز از رشد متناسبی برخوردار شود.
چشم‌اندازی برای توسعه
نخستین لازمه توسعه زنجیره تولید فولاد کشور تامین مواد اولیه مورد نیاز این صنعت است. شرکت معدنی و صنعتی چادرملو، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مواد اولیه این زنجیره، همواره تلاش داشته است تا با توسعه ظرفیت تولید و رشد فروش محصولات خود، سهم قابل توجهی از توسعه صنعت فولاد کشور را به خود اختصاص دهد. در جدول ۱، می‌توان هدف‌گذاری تولید محصولات شرکت معدنی و صنعتی چادرملو را برای انواع محصولات شرکت بر مبنای ظرفیت‌های نصب‌شده و آتی مشاهده کرد.
این شرکت در دورنمای سال جاری و سه سال آینده، هفت فعالیت مهم را به عنوان طرح‌ها و برنامه‌های آتی، مطالعه، برنامه‌ریزی و اجرا کرده است:
آماده‌سازی و انجام اکتشاف مقدماتی و تفصیلی و دستیابی به توده معدنی در معدن D19 با همراهی و مشارکت شرکت سنگ‌آهن مرکزی ایران (بافق)؛
طرح احداث یک واحد ده‌مگاواتی نیروگاه خورشیدی در جوار نیروگاه پانصدمگاواتی سیکل ترکیبی شرکت و توسعه نیروگاه‌های مشابه تا میزان صد مگاوات با سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیون یورو؛
طرح احداث کارخانه گندله‌سازی شماره ۲ با ظرفیت تولید سالیانه ۵ میلیون تن در مجتمع صنعتی چادرملو و با سرمایه‌گذاری اصلاح‌شده و حداقل به میزان ۲۶٫۷ هزار میلیارد ریال؛
طرح احداث کارخانه تولید فروآلیاژها (فرومنگنز پرکربن و فروسیلیکومنگنز) با ظرفیت ۵۰ هزار تن در سال و با سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیون یورو؛
مطالعه ایجاد شرکت حمل‌ونقل ریلی برای تأمین زیرساخت‌های حمل مواد اولیه و محصولات؛
مشارکت با شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان در احداث کارخانه‌های کنسانتره و گندله به ظرفیت ۴ میلیون تن در سال و در قالب تأسیس شخصیت حقوقی جدید؛
مشارکت در ایجاد واحدهای تولید کنسانتره و گندله در سایر مناطق معدنی.
ثبت دیدگاه