بخش عمده فولاد در کشور با استفاده از روش احیای مستقیم تولید می‌شود؛ به همین دلیل، توسعه واحدهای تولید آهن اسفنجی یکی از اصلی‌ترین اقدامات لازم به منظور تکمیل زنجیره تولید این فلز در کشور محسوب می‌شود. در حال حاضر، ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آهن اسفنجی در جهان برشمرده می‌شود و واحدهای مختلفی در سطح کشور در این زمینه مشغول به فعالیت هستند.
با توجه به پیوستگی زنجیره فولاد و اهمیت قیمت مواد اولیه همچون کنسانتره سنگ‌آهن، گندله سنگ‌آهن و آهن اسفنجی در بهای تمام‌شده تولید، تصمیم‌گیری درباره قیمت‌گذاری این محصولات، خصوصا در شرایط کنونی که نوسانات اقتصادی، تورم بالایی را به وجود آورده، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. عدم اتخاذ سیاست‌های مناسب و نظارت ناکافی بر اجرای قوانین در این حوزه موجب خواهد شد تا تولیدکنندگان محصولات میانی زنجیره فولاد متضرر شوند و سود این بخش به واسطه‌گرانی برسد که نقشی در تولید محصول نداشته‌اند.
در اغلب نقاط دنیا، قیمت محصولات زنجیره فولاد در تاریخ‌های مشخص و در نتیجه انجام مذاکراتی میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان تعیین می‌شود، اما در کشور ما، قیمت‌گذاری آهن اسفنجی را دولت و بر اساس بخشنامه‌های ابلاغیِ وزارت صنعت، معدن و تجارت در ابتدای هر سال انجام می‌دهد. طبق آخرین بخشنامه این وزارت، قیمت آهن اسفنجی برابر با ۵۰ درصد از قیمت فروش شمش فولاد خوزستان تعیین می‌شود. به بیان دیگر، واحدهای تولیدکننده آهن اسفنجی کشور موظف هستند محصولات خود را بر اساس میانگین سه‌ماهه شمش شرکت فولاد خوزستان، که در سامانه کدال قابل مشاهده است، به بازار عرضه کنند.
لزوم اصلاح قيمت‌گذاری برای توسعه صنعت آهن اسفنجی
آهن اسفنجی حاصل احیای مستقیم گندله است و به دلیل شکل متخلخل آن، به این نام شناخته می‌شود. توسعه صنعت فولاد کشور در سال‌های اخیر موجب شده است تا تقاضای قابل توجهی برای این محصول، که یکی از مواد اولیه اساسی صنایع تولید شمش فولاد به شمار می‌رود، در کشور ایجاد شود. اصلی‌ترین عامل اثرگذار در زمینه قیمت‌گذاری آهن اسفنجی را می‌توان عملکرد صنایع فعال در زمینه تولید شمش‌های فولادی دانست. فرایند تولید در این واحدها وابسته به تامین مواد اولیه مختلفی همچون آهن اسفنجی، دولومیت، فروآلیاژها و همچنین الکترودهاست. نوسانات ارزی و تشدید تحریم‌ها موجب شده‌اند تا قیمت تمام‌شده صنایع فولادی کشور بسیار بالا برود و در پی آن، قیمت شمش فولاد نیز افزایش یابد. از آنجا که قیمت آهن اسفنجی نیز بر اساس قیمت شمش فولادی تعیین می‌شود، رشد قیمتی شمش موجب شده است تا قیمت آهن اسفنجی نیز بسیار بالا برود. از سوی دیگر، با توجه به قیمت بالای آهن قراضه (حدود ۸۰ درصد قیمت شمش فولادی)، صنایع فولادی کشور تمایل دارند تا در فرایند تولید خود، آهن اسفنجی را جایگزین آهن قراضه کنند تا بتوانند قیمت تمام‌شده خود را تا حد ممکن کاهش دهند.
در صنعت تولید آهن اسفنجی، بخش قابل توجهی از هزینه‌های تولید به قیمت مواد اولیه (گندله) اختصاص می‌یابد. طبق بخشنامه اخیر وزارت صنعت، معدن و تجارت، قیمت گندله از ۲۱٫۵ درصد قیمت شمش فولاد خوزستان به ۲۳٫۵ درصد افزایش پیدا کرد. گفتنی است که این قیمت مربوط به بخشنامه است و واحدهای آهن اسفنجی کشور، برای تامین گندله مناسب مورد نیاز خود، گاهی مجبورند تا ۲۷٫۵ درصد قیمت شمش فولاد نیز هزینه کنند که این مسئله تاثیرات قابل ملاحظه‌ای در قیمت تمام‌شده آهن اسفنجی کشور داشته است.
علاوه بر افزایش قیمت گندله، قیمت گاز طبیعی، که اصلی‌ترین حامل انرژی صنعت تولید آهن اسفنجی محسوب می‌شود، در مدت اخیر افزایشی حدودا دوبرابری داشته و از ۱۳۲ تومان به ازای هر متر مکعب به ۲۶۳ تومان رسیده است. این رشد قیمتی در شرایطی رقم خورد که هیچ‌گونه اصلاحی در قیمت آهن اسفنجی صورت نگرفت. همین عامل موجب شده است که امروز، همزمان با افزایش قابل توجه هزینه تمام‌شده، حاشیه سود تولید آهن اسفنجی به‌شدت کاهش یابد. به همین دلیل، صنایع فعال در حوزه آهن اسفنجی پیگیری‌ها و نامه‌نگاری‌های متعددی را در زمینه اصلاح قیمت این محصول انجام داده‌اند که هنوز به نتیجه‌ای منجر نشده است. بر اساس شرایط فعلی، قیمت آهن اسفنجی باید تا ۵۳ درصد شمش فولاد خوزستان افزایش یابد.
عدم توازن در زنجيره توليد فولاد کشور
در شرایط کنونی، عدم اصلاح قیمت آهن اسفنجی در کشور موجب شده است تا توازن قیمت در زنجیره فولاد کشور از بین برود. صنایع ذوب و ریخته‌گری، که محصول نهایی آن‌ها شمش فولاد است، ماده اولیه مورد نیاز خود یعنی آهن اسفنجی را به قیمت نسبتا پایین‌تری خریداری می‌کنند. همین امر موجب می‌شود تا حاشیه سود این واحدها، در مقایسه با واحدهای تولید آهن اسفنجی که با افزایش قیمت حامل‌های انرژی و مواد اولیه و در نتیجه افزایش بهای تمام‌شده مواجه شده‌اند، بیشتر شود. در حال حاضر، حاشیه سود صنایع ذوب و ریخته‌گری به حدود هزار تومان به ازای هر کیلوگرم محصول می‌رسد، در حالی که حاشیه سود صنایع فعال در حوزه تولید آهن اسفنجی کشور، در بهترین حالت و شرایطی که بتوانند با حداکثر ظرفیت به فعالیت بپردازند، در نهایت به چهارصد تومان به ازای هر کیلوگرم خواهد رسید. این مسئله نشان می‌دهد که در زنجیره تولید فولاد کشور، بخش عمده سود به تولیدکنندگان شمش تعلق دارد و واحدهای میانی، خصوصا آهن اسفنجی، به حاشیه سود مناسبی در این حوزه دست پیدا نمیکنند. از سوی دیگر، بر اساس بخشنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت، واحدهای تولید آهن اسفنجی موظف هستند تا محصولات خود را مطابق با قیمت مشخص‌شده به تولیدکنندگان فعال عرضه کنند. این در شرایطی است که برخی از واسطه‌گران، آهن اسفنجی را خریداری و با قیمتی در حدود ۶۵ درصد قیمت فولاد در بازار آزاد معامله می‌کنند. به بیان دیگر، عدم برنامه‌ریزی مناسب در حوزه قیمت‌گذاری آهن اسفنجی موجب شده است تا حاشیه سود این محصول به جای تولیدکنندگان به جیب واسطه‌گران برود و واحدهای مصرف‌کننده آهن اسفنجی نیز در تامین نیاز خود با مشکلات متعددی مواجه شوند.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه