رشد روزافزون قیمت مس و عبور آن از سقف‌های قبلی، در شرایطی که اقتصاد جهانی کماکان با بحران کرونا دست‌وپنجه نرم می‌کند، از اهمیت این فلز در آینده اقتصاد حکایت دارد. تقریبا تمام تحولات جهان امروز در زمینه پیشرفت‌های ارتباطی و تکنولوژیکی به نوعی به مصرف مس وابسته است. به همین دلیل، اغلب کارشناسان اعتقاد دارند که در سال‌های آینده، بازارهای جهانی مس با ازدیاد تقاضا مواجه خواهند بود و با توجه به محدویت‌های ذخایر معدنی مس در سطح جهان، رشد قیمت مس در سال‌های پیشِ‌رو دور از ذهن نیست.
حضور پررنگ در این بازارِ روبه‌صعود قطعا فرصت‌های بسیار مطلوب و سودآوری را برای اقتصاد ایران، به عنوان کشوری که در مسیر توسعه اقتصادی حرکت می‌کند، ایجاد خواهد کرد. اهمیت این مسئله موجب شده است تا امروز توسعه صنعت مس کشور به یکی از مهم‌ترین بخش‌های برنامه‌های توسعه اقتصادی بدل شود.
شرکت ملی صنایع مس ایران نقش‌آفرین و بازیگر اصلی صنعت مس کشور است. این شرکت در ۲۱ تیرماه سال ۱۳۵۱ به نام «شرکت سهامی معادن مس سرچشمه کرمان» تشکیل شد و در سال ۱۳۵۵ به «شرکت ملی صنایع مس ایران»، که دربرگیرنده همه فعالیت‌های معادن مس کشور است، تغییر نام داد. این شرکت امروز تمام حلقه‌های تولید این فلز ارزشمند، شامل اکتشاف ذخایر، استخراج از معادن، فراوری مواد معدنی و در نهایت تولید کاتد را در خود جای داده و به این ترتیب، سهمی قابل‌توجه از اقتصاد کشور را به خود اختصاص داده است.
استخراج معدنی، روی ریل صعود
ذخایر فراوان و گسترده معدنی کشور فرصت‌های بی‌شماری را برای توسعه حلقه‌های بعدی زنجیره‌های ارزش و توسعه صنایع معدنی ایجاد می‌کنند. در واقع نخستین لازمه و گام نخست در توسعه صنایع معدنی کشور اکتشاف ذخایر و سپس استخراج آن‌ها از دل زمین است؛ مسئله‌ای که عدم برنامه‌ریزی مناسب برای آن قطعا در بلندمدت فعالیت بخش پایین‌دست را با چالش و حتی بحران جدی مواجه می‌سازد و در مقابل، سیاست‌گذاری مناسب برای استخراج مواد معدنی متناسب با ظرفیت‌های پایین‌دستیِ ایجادشده قطعا زمینه‌ساز توسعه متوازن و پایدار این صنعت می‌شود. شرکت ملی صنایع مس ایران نیز به‌خوبی به اهمیت این موضوع واقف است و همواره یکی از بخش‌های مهم برنامه‌های توسعه خود را بر مبنای گسترش پهنه‌های اکتشافی و توسعه ذخایر خود قرار داده است. در همین راستا، این شرکت در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ به طور میانگین سالانه حدود ۳۷ هزار متر حفاری اکتشافی انجام داده است. میزان حفاری‌های اکتشافی این شرکت در سال ۱۳۹۸ به بیش از ۷۰ هزار متر رسید که موجب شد تا فقط در سال ۱۳۹۸ حدود ۵۲۸ میلیون ماده معدنی جدید با عیار متوسط ۰٫۵ درصد به ذخایر شرکت ملی صنایع مس ایران افزوده شود. ذخایر شرکت ملی صنایع مس ایران از ابتدای سال ۱۳۹۸ تا پایان سه‌ماهه نخست سال ۱۳۹۹ از حدود ۲۷٫۵ میلیون تن به ۳۵٫۵ میلیون تن مس محتوی افزایش یافته است. این شرکت برای سال ۱۳۹۹ هدف‌گذاری ۱۰۰ هزار متر حفاری اکتشافی را انجام داده است که رکورد هفت‌ساله این شرکت محسوب می‌شود.
همچنین، با توجه به طرح‌های توسعه شرکت مس در زمینه افزایش ظرفیت تولید و نیز ذخایر اکتشاف‌شده، بهره‌برداری از این ذخایر نیز امری مهم و حیاتی محسوب می‌شود. بررسی آمارها نشان از عملکرد مطلوب شرکت ملی صنایع مس ایران در این زمینه دارد. در نمودار ۱، حجم کل استخراج و استخراج سنگ سولفوری از معادن این شرکت آورده شده است. میزان استخراج شرکت ملی صنایع مس در سال‌های اخیر عموما رشد داشته است. این شرکت برای سال ۱۳۹۸ برنامه خود را بر استخراج مجموعا ۱۵۷ میلیون و ۸۱۰ هزار تن ماده معدنی و باطله از معادن خود قرار داده بود و موفق شد در پایان سال از این رقم نیز گذر کند و مجموع استخراج خود را به بیش از ۱۸۶ میلیون تن تن برساند. هدف‌گذاری شرکت ملی صنایع مس ایران برای سال ۱۳۹۹ رساندن مجموع حجم استخراج به بیش از ۱۵۸ میلیون و ۸۸۰ هزار تن ماده معدنی و باطله است که با توجه به آمارهای ارائه‌شده تا پایان دی‌ماه سال جاری، میزان استخراج این شرکت بیش از ۱۳۴ میلیون تن بوده است و به نظر می‌رسد که روند صعودی استخراج معدنی این شرکت در سال جاری نیز افزایش خواهد داشت.
چشم‌انداز رشد تولید
در عرصه معدن و صنایع معدنی، ایجاد ارزش افزوده و رشد سودآوری مستلزم حرکت به سمت تولید محصولات نهایی است؛ زیرا خام‌فروشی محصولات معدنی استخراج‌شده بیشتر از آنکه رشد اقتصادی و درآمدزایی برای کشور به ارمغان بیاورد، نوعی هدر دادن ثروت‌های ملی خواهد بود. شرکت ملی صنایع مس ایران نیز فرصت برخورداری ایران از ذخایر مس کشور را مغتنم شمرده و همواره سیاست‌گذاری‌های خود را بر مبنای توسعه ظرفیت‌های تولید مس و ایجاد حداکثر ارزش افزوده از این محصول ارزشمند قرار داده است.
در همین راستا، این شرکت در اردیبهشت‌ماه سال جاری چهار طرح ملی صنعت مس کشور شامل طرح توسعه ذوب خاتون‌آباد، کارخانه اسیدسیتریک، کارخانه اکسیژن و انبار کنسانتره مس را با سرمایه‌گذاری ۲۵۲ میلیون یورو و ۲۲۱ میلیارد تومان به بهره‌برداری رساند. طرح توسعه ذوب خاتون‌آباد، که با هدف ارتقای تکنولوژی نسل قدیم کوره ذوب فلش به بهره‌برداری رسیده، موجب افزایش تولید مس آندی از ۸۰ هزار تن به ۱۲۰ هزار تن شده است. طراحی و اجرای طرح کنسانتره جدید نیز با هدف افزایش ظرفیت کارخانه ذوب و رفع مشکلات موجود در طراحی انبار قدیم و جلوگیری از اتلاف محصولات انجام شده است. کارخانه اسید خاتون‌آباد نیز، به منظور رفع آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از انتشار گازهای خروجی از کوره‌های ذوب فلش و تبدیل گاز خروجی به اسیدسولفوریک، با ظرفیت ۶۰۰ هزار تن طراحی شده است. کارخانه تولید اکسیژن مس خاتون‌آباد نیز به منظور تامین اکسیژن مورد نیاز کوره فلش احداث شد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. بهره‌برداری از طرح‌های فوق موجب شد تا ظرفیت تولید مس کشور به ۴۰۰ هزار تن در سال ارتقا یابد. گفتنی است که همسو با سیاست‌های کلان توسعه اقتصادی کشور، شرکت ملی صنایع مس ایران کماکان توسعه ظرفیت‌های تولیدی را اولویت اصلی خود قرار داده و هدف‌گذاری این شرکت، رساندن ظرفیت تولید کاتد مس به ۵۵۰ هزار تن در چهار سال آینده است. در همین راستا، شرکت ملی صنایع مس ایران طرح‌های مختلفی را در زمینه توسعه ظرفیت‌های تولیدی خود در دستور کار دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احداث کارخانه استحصال کاتد با تکنولوژی جدید تا اواسط سال ۱۴۰۳؛
- توسعه معادن و احداث کارخانجات تغلیظ دره‌آلو تا اوایل سال ۱۴۰۱ و دره‌زار و چاه‌فیروزه و احداث کارخانجات تغلیظ برای کلیه معادن یادشده با مجموع ظرفیت ۳۵۰ هزار تن کنسانتره تا پایان سال ۱۴۰۲؛
- احداث کارخانه فلوتاسیون در مس سرچشمه و بهره‌برداری از آن در اوایل سال ۱۴۰۱؛
- ترسیم چشم‌انداز شرکت برای انتفاع کامل از ذخایر اکتشافی جدید با تدوین برنامه توسعه تا سال ۱۴۱۰٫
در نمودار ۲، روند تولیدات کاتد مس شرکت ملی صنایع مس ایران نشان داده شده است. چنان‌که قابل مشاهده می‌شود، این شرکت در سال گذشته موفق به تولید ۲۵۰ هزار و ۱۳۳ تن کاتد شد که که بالاترین تولید تاریخ شرکت مس در سال‌های اخیر بوده است. گفتنی است که شرکت ملی صنایع مس ایران تا پایان بهمن‌ماه سال جاری موفق به تولید ۲۵۵ هزار و ۷۸۵ تن کاتد مس شده که این امر به معنای شکستن رکورد تولید سال گذشته و ترسیم‌کننده چشم‌اندازهایی روشن برای توسعه صنعت مس کشور است.
عبور از هفت‌خان توسعه صادرات
شرکت ملی صنایع مس ایران اولویت فروش خود را تامین نیاز داخلی و پس از آن، توسعه صادرات و کسب سهم بیشتر از بازارهای بین‌المللی قرار داده است. فروش داخلی محصولات این شرکت، عمدتا شامل کاتد مس، مفتول مسی، کنسانتره فلزات گرانبها (لجن آندی)، سولفور مولیبدن، اسید سولفوریک و انواع محصولات جانبی، در بازار ایران و از طریق بورس کالا انجام می‌گیرد. عمده محصولات صادراتی این شرکت عبارت‌اند از کاتد مس، کنسانتره مس، کنسانتره فلزات گرانبها و اکسید مولیبدن که فروش آن‌ها از طریق برگزاری مزایده و یا مذاکره با خریداران خارجی انجام می‌پذیرد.
با توجه به تحریم‌های روزافزونی که اقتصاد ایران را در ماه‌ها و سال‌های اخیر با محدودیت‌های پرشماری در زمینه صادرات نفت، به عنوان منبع اصلی درآمدهای ارزی کشور، مواجه ساخته است، رشد صادرات مس، به عنوان فلزی پرارزش، گرانبها و استراتژیک، می‌تواند نقشی اساسی در ارزآوری به کشور داشته باشد. این شرکت تا پایان بهمن‌ماه سال ۱۳۹۹ مجموعا موفق به فروش ۲۴۰ هزار و ۷۱۸ تن کاتد مس شده است که این عدد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایشی ۱۰٫۶۱ درصدی را نشان می‌دهد. از این میزان، حدود ۱۳۵ هزار و ۳۸۷ تن به فروش داخلی و ۱۰۵ هزار و ۳۸۷ تن به صادرات به بازارهای بین‌المللی اختصاص داشته است.
ثبت رکوردهای پی‌درپی فروش شرکت ملی صنایع مس ایران، همزمان با اِعمال شدیدترین تحریم‌ها از سوی غرب، در سایه رشد تولید و نیز سیاست‌های اتخاذشده در توسعه بازارها رخ داده است. این شرکت در ماه‌های اخیر توانسته است با اتخاذ سیاست‌هایی از جمله یافتن مشتری‌های بالقوه در بازارهای خارجی، اجرای مدل‌های ابتکاری در عرصه بین‌المللی همچون تهاتر کالا و همچنین استفاده از تجربیات و سوابق تمام مدیران فروش گذشته، بازارهای هدف صادراتی خود را گسترش دهد و به این ترتیب، تمام اهداف خود در زمینه فروش و صادرات را محقق سازد. در نمودار ۴، آمار فروش این شرکت در سال‌های اخیر دیده می‌شود.
کیفیت بالای محصولات شرکت ملی صنایع مس ایران نیز دیگر عاملی است که حضور پررنگ‌تر این شرکت در بازارهای بین‌المللی را محقق ساخته است. از مس تولیدی شرکت ملی صنایع مس ایران، که به سبب عیار بسیار بالا به «پنج نه» معروف است، در بسیاری از صنایع های‌تک و نانو جهان استفاده می‌شود. با توجه به کمیاب بودن ظرفیت تولید مس با این کیفیت در سطح جهان، بدیهی است که رشد ظرفیت‌های تولید این فلز ارزشمند به توسعه صادرات و ارزآوری به کشور کمک خواهد کرد.
در حال حاضر، تقاضای جهانی مصرف مس به ۲۴ میلیون تن می‌رسد و پیش‌بینی می‌شود که ظرف چهار سال آینده، این عدد تا ۳۲ میلیون تن نیز افزایش یابد. گفتنی است که میزان سرانه مصرف مس دنیا در حال حاضر حدود ۲/۳ کیلوگرم به ازای هر نفر است و تا بیست سال آینده به پنج کیلوگرم می‌رسد. روشن است که با توجه به چشم‌اندازهای فوق، رشد تولید و صادرات مس کشور می‌تواند به عامل تضمین آینده اقتصاد ایران بدل شود.
استراتژی‌هایی برای سودآوری
سودآوری یکی از اصلی‌ترین شاخصه‌های ارزیابی عملکرد هر سازمان محسوب می‌شود. به طور کلی، در سطح جهان، فلز مس از بیشترین حاشیه سود نسبت به سایر فلزات اساسی برخوردار است. در همین راستا، شرکت ملی صنایع مس ایران توانسته است در سال‌های اخیر، با اتخاذ سیاست‌های مناسب، روند سودآوری خود را به میزان قابل‌توجهی بهبود ببخشد. کسب موفقیت‌های پی‌درپی این شرکت در امر سودآوری را می‌توان از دو منظر مورد بررسی قرار داد. نخست، افزایش درآمدهای عملیاتی به سبب رشد تولید، فروش و صادرات محصولات در کنار افزایش جهانی قیمت مس است. در نمودار ۱، آمار درآمدهای عملیاتی شرکت ملی صنایع مس ایران در سال‌های اخیر مشاهده می‌شود. درآمدهای عملیاتی این شرکت در سال ۱۳۹۸، با افزایش بیش از ۱۲۰ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۷، به بیش از ۲۲۴ هزار و ۱۵ میلیارد ریال رسید. شرکت ملی صنایع مس ایران تا پایان بهمن‌ماه سال ۱۳۹۹ توانسته است به درآمد ۳۴۶ هزار و ۶۹۸ میلیارد ریال دست یابد که این عدد، نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افزایشی ۷۱ درصدی را نشان می‌دهد.
پارامتر مهم و اثرگذار دیگر بر رشد سودآوری این شرکت، مدیریت هزینه‌های تمام‌شده محصولات آن است. در شرایط فعلی و با وجود نوسانات بازار ارز، تقابلی دائمی بین بالا رفتن هزینه‌های تولید و افزایش نرخ مواد اولیه با سیاست‌گذاری برای کاهش قیمت تمام‌شده وجود دارد و به همین دلیل، شرکت ملی صنایع مس ایران همواره تلاش کرده است تا برای کاهش بهای تمام‌شده کاتد مس، راهبردی را در دستور کار قرار دهد و اجرا کند. در نُه ماه نخست سال جاری نیز، به رغم افزایش نرخ ارز و متعاقبا افزایش نرخ اقلام، شرکت تلاش کرده است اقلام اصلی و استراتژیک مورد نیاز خود را در بازه‌های زمانی مناسب تهیه کند تا در مسیر متعادل کردن بهای تمام‌شده حرکت کند. از جمله مهم‌ترین این اقدامات می‌توان به بهبود ساختار هزینه‌ها، کنترل و پایش نرخ مصرف اقلام پرمصرف مانند گلوله‌ها و مواد شیمیایی، افزایش بهره‌وری، نظارت موثر بر زنجیره تامین، تنوع‌بخشی، افزایش تامین‌کنندگان معتبر داخلی و خارجی و بهبود فرایندهای مصرف و تعمیرات اشاره کرد.
نمود حرکت روبه‌رشد شرکت ملی صنایع مس ایران را در نهایت می‌توان به‌وضوح در رشد سودآوری این شرکت مشاهده کرد. در نمودار ۶، میزان سود خالص شرکت ملی صنایع مس ایران در سال‌های اخیر قابل‌مشاهده است. این شرکت در سال ۱۳۹۸ توانست سود خالص ۱۲۱ هزار و ۵۴۶ میلیارد ریالی را محقق کند.
گفتنی است که در نُه‌ماهه نخست سال جاری، سود خالص شرکت ملی صنایع مس ایران حدود ۱۷۳ هزار و ۷۰۸ میلیارد ریال بود که مقایسه آن با مدت مشابه سال گذشته از افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی سودآوری این شرکت حکایت دارد.
شرکت ملی صنایع مس ایران خطوط اصلی استراتژیک خود را در سه زمینه توسعه کسب‌وکار فعلی، توسعه کسب‌وکار جدید و بهبود کسب‌وکار فعلی تعیین کرده است. نقشه استراتژی این شرکت مشتمل بر تِم‌های استراتژیک و اهداف کلان شرکت و ارتباط بین آن‌ها در چهار دیدگاه مالی، مشتری، فرایندهای داخلی و رشد و نوآوری است. استراتژی‌های اصلی شرکت ملی صنایع مس ایران در سال ۱۳۹۹ به شرح زیر بوده است:
- توسعه فعالیت‌های اکتشافی و تولید و افزایش ظرفیت متناسب با آن؛
- بهینه‌سازی هزینه‌های تولید و فرایندهای کاری؛
- صیانت از ثروت‌های ملی و زیست‌محیطی؛
- ارتقای بهره‌وری نیروی انسانی و تجهیزات؛
- توسعه تعامل با شرکت‌های بزرگ معدنی و صنعتی داخلی و خارجی؛
- توسعه بازارها و فرصت‌های درآمدزایی؛
- ایجاد راهکارهای مناسب و حصول اطمینان از ورود منابع مالی به کشور.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه