حوزه لجستیک مبحثی فراتر از حمل کالاها و محموله‌ها از نقطه‌ای به نقطه دیگر است؛ زیرا لجستیک دارای نقشی کلیدی در افزایش مزیت‌های رقابتی در اقتصاد کشور، به‌ویژه بخش معدن و صنایع معدنی است. کشورهایی که در حوزه لجستیک عملکرد ضعیفی دارند با هزینه‌های حمل و نهایتا قیمت تمام‌شده بالایی روبه‌رو هستند. به طور کلی، سهم هزینه‌های لجستیک از قیمت تمام‌شده محصولات در ایران بیش از متوسط دنیاست. این امر نه‌تنها به دلیل هزینه‌های حملونقل، بلکه به دلیل زنجیره‌های تامین غیرقابل‌اتکاست که مانع اصلی همگرایی و رقابت در زنجیره ارزش جهانی محسوب می‌شود.
با توجه به چشم‌انداز طرح جامع فولاد در افق ۱۴۰۴، برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد نیاز به جابه‌جایی ۱۰۵ میلیون تن بار شامل کنسانتره سنگ‌آهن، گندله، آهن اسفنجی، فولاد خام و محصولات فولادی است. در حال حاضر که نیمی از مسیر این چشم‌انداز طی شده، سهم ریل تنها نیمی از بار جابه‌جاشده در کل صنعت فولاد بوده است. بنابراين توسعه متناسب حملونقل ريلی در كشور ضروری است، اما این مهم تاکنون عملی نشده و تحقق اهداف صنعت فولاد را تحت تاثیر قرار خواهد داد. برای مثال، در منطقه سنگان، با تکمیل کلیه سایت‌ها، نیاز به جابه‌جایی بیش از ۲۰ میلیون محموله خواهد بود. این در حالی است که ظرفیت فعلی این مسیر کمتر از ۳۰ درصد این رقم است و طرح‌های توسعه راه‌آهن نیز در مرحله مطالعات و جذب سرمایه قرار دارند.
کمبود نیروی کشش و به طور کلی بهره‌وری پایین خطوط موجود نیز از دیگر چالش‌های فعلی حمل ریلی است. شایان ذکر است که فولاد مبارکه، به منظور مشارکت در پروژه توسعه محور شرق، سال گذشته تفاهم‌نامه‌ای با راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران امضا کرده است. همچنین این شرکت پروژه‌های توسعه زیرساخت‌های داخلی، بارگیری محصولات و تخلیه واگن مواد اولیه را در حال طراحی یا اجرا دارد و در توسعه ناوگان نیز، از طریق شرکت‌های گروه، برنامه خرید واگن شش‌محوره و لوکوموتیو سنگین را دنبال کرده است.
استراتژی‌های فولاد مبارکه در حوزه حملونقل
استراتژی فولاد مبارکه، به‌ویژه در ورود مواد اولیه، استفاده حداکثری از حمل ریلی است، اما در سال‌های اخیر، به سبب محدودیت‌های بارگیری در منابع تامین، پراکندگی و عدم اتصال برخی از آن‌ها به شبکه ریلی و البته مشکلات راه‌آهن کشور، ناگزیر به استفاده از حمل جاده‌ای تا ۳۰ درصد شده است. در برنامه‌ریزی میان‌مدت و توسعه زیرساخت‌های داخلی مورد نیاز، ورود حدود ۱۵ میلیون تن مواد اولیه به فولاد مبارکه به طور ۱۰۰ درصد ریلی در نظر گرفته شده است. همچنین یکی از پنج حیطه طرح تحول دیجیتال فولاد مبارکه، در بالاترین اولویت، لجستیک هوشمند تعیین شده است. فاز شناخت این موضوع با همکاری شرکت ایریسا در حال انجام است.
در چشم‌انداز ۱۴۰۴، برنامه صادرات ۲۰ میلیون تن فولاد از بندرعباس، خوزستان و چابهار برای شرکت فولاد مبارکه در نظر گرفته شده است که زیرساخت‌های فعلی مسلما جوابگوی این مقدار نخواهند بود. رکورد صادرات فولاد مبارکه ۱٫۶ میلیون تن از بندرعباس و سهم ریل در آن تنها ۶۰ درصد بوده است. تاکنون برنامه صادرات متاثر از شرایط کلی کشور بوده و در مقاطعی از ظرفیت موجود نیز کمتر بوده است. نوسان و عدم اطمینان در برنامه صادرات سبب شده است که راه آهن، بندرها و حتی فولادسازان چشم‌انداز روشنی در زمینه توسعه زیرساخت‌های این موضوع نداشته باشند. بالطبع اصلی‌ترین فاکتور در افزایش هزینه‌های حمل، افزایش نرخ ارز و هزینه‌های مرتبط با ناوگان بوده است. به رغم افزایش شدید هزینه‌های شرکت به دلیل روند روبه‌رشد نرخ ارز، نرخ رشد هزینه‌های حملونقل در سه سال اخیر کمتر از متوسط رشد هزینه‌های کل شرکت بوده است.
طرح‌های توسعه مبارکه
عمده مشتریان فولاد مبارکه به شبکه ریلی کشور متصل نیستند، اما با توجه به مزایای حمل ریلی به‌ویژه در محصولات، تمایل مشتریان به استفاده از ریل رو به افزایش است. در این زمینه، فولاد مبارکه طرح‌های توسعه زیرساخت‌های بارگیری واگن، ایستگاه‌های داخلی و مشارکت در توسعه ایستگاه‌های مبادله راه‌آهن را در دست اجرا دارد. همچنین پیشنهادهایی برای استفاده از بندرها خشک و حمل چندوجهی محصولات مورد بررسی قرار گرفته که هنوز به مرحله اجرا نرسیده‌اند و اجرای آن‌ها نیازمند همکاری راه‌آهن کشور و مشتریان است. با در نظر گرفتن طرح نورد گرم ۲ و سایت بارگیری سرباره، این شرکت زیرساخت‌های مورد نیاز برای حمل ۲۴ میلیون تن حمل ریلی را در دست اجرا دارد و لازم است که سایر طرف‌های درگیر، از جمله راه‌آهن و شرکت‌های ریلی نیز به تناسب آن برنامه‌های توسعه خود را در اولویت قرار دهند.
در هشت‌ماهه نخست سال ۱۳۹۹ شرکت فولاد مبارکه توانسته است ۴٫۵ میلیون تن از محصولات خود را از طریق جاده و ۸۵۰ هزار تن را از طریق ریل به مقصد مشتریان حمل کند. همچنین در این مدت، ۱۰ میلیون تن مواد اولیه شامل کنسانتره گندله و آهن‌اسفنجی حمل شده که سهم ریل ۷۷ درصد بوده است.
به طور کلی، مزایای حمل ریلی عبارت‌اند از:
• مصرف کمتر انرژی (نسبت ۱ به ۶ در حمل بار در مقایسه با جاده‌ای)؛
• ایمنی بالاتر و امنیت مناسب‌تر محموله‌ها؛
• حفظ کیفیت بار؛
• سازگاری بیشتر با محیط زیست؛
• قابلیت جابه‌جایی انبوه بار.
شرکت فولاد مبارکه، به دلیل هزینه‌های بالای حمل ریلی در مقایسه با جاده، هنوز با وضعیت مطلوب فاصله دارد. در کشورهایی مثل چین و هند، متوسط هزینه حمل ریلی ۵۰ درصد هزینه حمل جاده‌ای است، در حالی که در ایران این نسبت به طور متوسط ۹۰ تا ۹۵ درصد و در برخی از مسیرها حتی از حمل جاده‌ای بالاتر است.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه