در شرایطی که کمبود مواد اولیه از مشکلات مهم و اساسی زنجیره فولاد کشور به شمار می‌رود، اهمیت شرکت‌های معدنی بزرگی همچون مجتمع سنگ‌آهن سنگان بیش از پیش مشخص می‌شود. این مجتمع به طور مستمر به دنبال توسعه و گسترش فعالیت‌های اکتشافی و استخراجی خود بوده است تا با بهره‌برداری از ظرفیت‌های ویژه معدنی منطقه شمال شرق، سهم بیشتری در تامین مواد اولیه کارخانه‌های ذوب و فولادسازی داخل کشور داشته باشد. مجتمع سنگان علاوه بر نقش بسزایی که در تامین مواد اولیه صنایع فولادی کشور ایفا می‌کند، با اتخاذ رویکرد کارآفرینی و ایجاد اشتغال پایدار در منطقه سنگان، توسعه اقتصادی، امنیتی و اجتماعی را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داده است.
سنگان، به قدمت یک تاریخ
معادن سنگان از دیرباز شناخته شده بودند، به طوری که آثاری قدیمی از حفر گودال در بخش‌های مختلف این معادن حکایت از فعالیت‌های استخراجی در زمان‌های بسیار دور دارند. در کتب جغرافیایی مربوط به قرن‌های هشتم و نهم هجری نیز به موضوع بهره‌برداری از این معادن پرداخته شده است. یکی از دلایل شناخته شدن این معدن از زمان‌های دور، قرار گرفتن ماده معدنی آن در نزدیکی سطح زمین عنوان می‌شود. این ویژگی امروز یکی از موارد مهم و اثرگذار در کاهش هزینه‌‌های استخراج و معدن‌کاری است. از دیگر ویژگی‌های بارز معادن سنگ‌آهن سنگان امکان‌پذیر بودن فعالیت‌های معدن‌کاری در همه فصول سال است. علاوه بر این، در معادن سنگان، عناصر نادر خاکی نیز وجود دارد که یکی از خصوصیات منحصربه‌فرد این معادن به شمار می‌رود.
فعالیت‌های پی‌جویی و اکتشاف معادن سنگان از سال 1350 آغاز شد و در نهایت در سال 1368 اکتشافات انجام‌شده به بهره‌برداری از این معادن منتهی گردید و نخستین فعالیت استخراجی در منطقه صورت گرفت. از آن زمان تاکنون همواره گسترش اکتشافات، افزایش استخراج و توسعه فراوری ماده معدنی در منطقه سنگان و با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و تکنولوژی‌های به‌روز، به منظور تامین مواد اولیه صنایع معدنی، مهم‌ترین برنامه و هدف مجتمع سنگان بوده است. این مجتمع همچنین پروژه‌های متعددی را نیز با هدف توسعه و سهولت فعالیت‌های خود در دستور کار قرار داده است. احداث راه‌های دسترسی و ایستگاه راه‌آهن به منظور تسهیل در جابه‌جایی، احداث سنگ‌شکن اولیه به منظور افزایش حفر و بهره‌برداری، فعالیت‌هایی در زمینه اکتشاف و تامین آب مورد نیاز و همچنین طرح کنسانتره و گندله‌سازی از جمله پروژه‌هایی است که این مجموعه اقدام به اجرای آن‌ها کرده است.
مجتمع سنگان در دهه اول فعالیت خود، یعنی دهه 1370، به طور متوسط سالانه 160 هزار تن سنگ‌آهن از معادن استخراج می‌کرد. این مجموعه توانست در دهه 1380 متوسط استخراج سالانه را به 750 هزار تن ارتقا دهد. در دهه 1390، با تاکید بر بهره‌برداری بیشتر از معادن سنگان، میزان استخراج چندین برابر افزایش یافت. در نمودار 1 میزان استخراج و تولید سنگ‌آهن مجتمع سنگان طی سال‌های 1392 تا 1399 آورده شده است. به استناد اطلاعات ارائه‌شده، عملکرد روبه‌رشد این مجموعه در توسعه فعالیت‌های استخراجی واضح است، به طوری که میزان استخراج این شرکت از 3 میلیون و 153 هزار تن در سال 1392، با رشدی چشمگیر، به 13 میلیون و 164 هزار تن افزایش یافته است.
رویکردی به سمت توسعه
مجتمع سنگان در سال 1400 برنامه‌های ویژه‌ای را برای افزایش ظرفیت خردایش و فرآوری سنگ‌آهن خود در دستور کار قرار داده است. به گفته مدیریت این مجموعه، در ابتدای اسفندماه 1399 قرارداد عملیات اجرایی تولید در سه واحد خردایش و فراوری به پیمانکاران ابلاغ شده است. با برنامه‌ریزی صورت‌گرفته، تولید در کارگاه فراوری شماره 8 در نیمه دوم اسفندماه آغاز و تا پایان اردیبهشت‌ماه حدود 126 هزار تن سنگ‌آهن در این کارگاه فراوری شده است. همچنین، با توجه به تغییر نوع کلوخه ورودی از معادن و لزوم تغییر سایز محصول، بهینه‌سازی و اِعمال تغییرات در چیدمان خطوط فراوری در دو کارگاه شماره 2 و 6 در دستور کار قرار گرفت و در نهایت این دو کارگاه نیز، با صرف هزینه‌ای بالغ بر 150 میلیارد ریال، در ابتدای خردادماه 1400 آماده بهره‌برداری شده‌اند.
در همین راستا و با هدف رسیدن به ظرفیت مطلوب تولیدی و ایجاد حداکثر اشتغال ممکن در بخش فراوری، مناقصه پیمانکار برای واحد فراوری شماره 3 نیز در حال برگزاری است. با تکمیل فرایند مناقصه مذکور، ظرفیت خردایش و فراوری سنگ‌آهن به روش دانه‌بندی در مجتمع سنگان به دو میلیون و 600 هزار تن (یک میلیون و 300 هزار تن سنگ‌آهن دانه‌بندی پرعیار و متوسط‌عیار) افزایش خواهد یافت. با آغاز فعالیت این کارگاه‌های فراوری، برای حدود 220 نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد شده است و با تکمیل طرح‌های در دست اجرا، میزان کل اشتغال ایجادشده در این بخش‌ها به بیش از 300 نفر خواهد رسید.
علاوه بر افزایش ظرفیت خردایش و فراوری سنگ‌آهن، استخراج و پیش‌فراوری سنگ‌آهن پلاسری نیز یکی از طرح‌هایی است که در این مجموعه در دست اجرا قرار دارد. عملیات استخراج محدوده‌های پلاسری در این مجتمع چندین سال متوقف بوده و با توجه به اخذ مجوز برداشت از محدوده‌های جنوب توده «A» در سال 1399، عملیات استخراج و پیش‌فراوری ذخایر موجود در این محدوده با هدف تولید 300 هزار تن محصول در دستور کار مجتمع قرار گرفته است. در این راستا، فرایند اداری برگزاری مناقصه برای انتخاب پیمانکار در حال پیگیری است. مطالعات فنی و اقتصادی نیز با هدف احداث کارخانه فراوری هماتیت کم‌عیار و سیدریت در حال انجام است. با توجه به انباشت سنگ‌آهن کم‌عیار حاصل از عملیات خردایش و فراوری در انبارهای مجتمع و اکتشاف سنگ‌آهن سیدریتی در نقاطی از معدن، طرح احداث کاخانه کنسانتره‌ای به منظور فراوری این سنگ‌ها در مجتمع مطرح شده و انجام مطالعات فنی و اقتصادی آن در دستور کار قرار گرفته است. در سال جاری این مطالعات با همکاری مرکز تحقیقات فراوری ایران انجام خواهد شد و پس از بررسی نتایج، مجتمع سنگان در خصوص ساخت کارخانجات مذکور اقدام خواهد کرد.
ثبت دیدگاه