مدیریت دانش یک مدیریت سیستماتیک و صریح است که هر دو جنبه دانش یعنی دانش آشکار و دانش ضمنی را در بر می‌گیرد. دانش آشکار یا صریح اطلاعاتی است که بهسادگی قابلیت دسترسی دارند (کتب، جزوات، نقشه‌ها، کاتالوگ‌ها، مستندات سازمانی و غیره). دانش ضمنی دانشی است که در پی تجربه‌ها و مهارت‌ها به دست می‌آید و بهسادگی قابل بیان و ارائه نیست؛ به همین دلیل، این دانش با نام دانش پنهان نیز شناخته شده است.
در یک سازمان، در وهله اول نیاز به خلق دانش است. با ایجاد بستر مناسب، می‌توان از دانشِ موجود در ذهن افراد بهره‌مند شد و به خلق دانش کمک کرد. دانش خلق‌شده باید مورد بررسی قرار گیرد و در صورتی که قابلیت اجرایی داشته باشد، در اختیار دیگران قرار گیرد. هنگامی که دانش بین افراد سازمان به اشتراک گذاشته شود، مجددا دانش جدیدی خلق می‌شود و این چرخه ادامه‌دار خواهد بود و منجر به بهره‌مندی حداکثری از دانش موجود در ذهن افراد خواهد شد. دانش خلق‌شده در صورتی ارزش‌آفرین است که به مرحله اجرایی برسد و در غیر این صورت، ارزش چندانی ندارد.
مدیریت دانش بستری برای استفاده، آموزش و دوباره‌کاری نکردن برای سایر کارکنان ایجاد می‌کند و کارمندان را در مسیر توسعه سازمانی قرار می‌دهد. با پیاده‌سازی نظام مدیریت دانش، این احساس در کارمندان تقویت می‌شود که برای سازمان دارای اهمیت‌اند و دانش آنان مورد تقدیر قرار می‌گیرد.
ماندگاری و استفاده بهینه از دانش‌ها و تجربیات فردی، ایجاد انگیزه برای خودشکوفایی کارکنان، افزایش بهره‌وری در صنعت، کاهش هزینه‌ها از طریق اجتناب از هزینه‌های تکراری برای حل مشکلات تکراری، برانگیختن خلاقیت و نوآوری، جلوگیری از بروز اشتباهات و بسیاری از موارد دیگر از جمله مزایای نظام مدیریت دانش هستند.
مديريت دانش در شرکت چادرملو
شرکت معدنی و صنعتی چادرملو در سال ۱۳۹۵، با راه‌اندازی سامانه مدیریت دانش و ارائه آموزش‌های اولیه، ابتدا در مجتمع معدنی و سپس در مجتمع صنعتی به جمع‌آوری دانش در حوزه‌های مختلف اقدام کرده است. هم‌اکنون تمامی دانش‌های اخذشده در سامانه تحت وب مدیریت دانش، در دسترس است.
در سامانه مدیریت دانش، بخش عمده‌ای از دانش موجود را افراد باتجربه ثبت کرده‌اند؛ همچنین با مصاحبه‌های دانشی کارشناسان دانش با نیروهای باتجربه، سعی شده است که انتقال تجارب به یکدیگر تا حدودی محقق شود.
این شرکت دانش آشکار خود را از طریق جمع‌آوری هر نوع مطلب مکتوب، مستند، نقشه، دستورالعمل و روش اجرایی و… گردآوری و در سامانه ثبت می‌کند. دانش ضمنی این شرکت نیز از روش‌هایی همچون مصاحبه با افراد باتجربه و نخبگان دانش، برگزاری جلسات مناظره فنی و امکان ورود دانش و تجربیات فردی، جمع‌آوری می‌شود و با ثبت در سامانه (به نام خود افراد صاحب دانش)، در اختیار دیگران نیز قرار می‌گیرد.
استقرار نظام مدیریت دانش در شرکت معدنی و صنعتی چادرملو بستري برای ماندگاری دانش افراد بسیار باتجربه‌ای فراهم ساخته است که در آستانه رسیدن به دوران بازنشستگی هستند تا با ثبت دانش، مالکیت معنوی دانش و تجربیات خود را در سیستم یادشده جاودانه کنند. همچنین سیستم مدیریت دانش، به عنوان ابزاری موثر در منتورینگ پیش از بازنشستگی و جانشین‌پروری، می‌تواند به صورتی نظام‌مند مورد استفاده واقع شود.
طبقه‌بندی، شاخه‌ای مهم از مديريت دانش
در شرکت معدنی و صنعتی چادرملو، طبقه‌بندی دانش به فراخور حال الگوهای دانش است و به صورت کلان، در حوزه‌های تخصصی صنعت، شاخص‌های بهره‌وری، شاخص‌های استراتژیک و… طبقه‌بندی می‌شود. در سامانه مدیریت دانش، بعد از ثبت دانش توسط دانشکار، دانش مربوطه توسط کارشناس دانش بررسی و خطاهای احتمالی برطرف می‌شود و سپس این دانش برای سه نفر از ارزیابان دانش که در حوزه دانش ثبت‌شده دارای صلاحیت‌اند ارسال می‌شود. ارزیابان دانش نیز با توجه به معیارهایی همچون همسویی با اهداف و نیازهای شرکت، صحت و بهره‌ور بودن، کاربردی بودن و ایجاد ارزش افزوده، به دانش مربوطه امتیازاتی می‌دهند و میانگین امتیاز ارزیابان، امتیاز دانشی نهایی را مشخص می‌کند. چنانچه امتیاز اخذشده از میزانی بالاتر باشد، آن دانش همراه با نام فرد ثبت‌کننده دانش، با عنوان دانش‌های تاییدشده در معرض بازدیدکنندگان در سامانه مدیریت دانش قرار خواهد گرفت. فرایند ثبت دانش از مرحله ورود، ارزیابی، امتیازدهی، طبقه‌بندی و… تماما به صورت یک دستورالعمل مدون است و عینا در سامانه لحاظ می‌شود.
طراحی و استقرار نظام دانش و نظام پیشنهادها از طریق برون‌سپاری به شرکت‌های تخصصی از جمله سیاست‌هایی است که شرکت معدنی و صنعتی چادرملو در زمینه همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و نیز شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه کسب و انتقال دانش انجام داده است.
تسهيم دانش، گامی بلند برای توسعه
برخی از افراد یک سازمان موفقیت خود را در گرو عملکرد فردی می‌دانند و به سهیم شدن دیگران در دانش خود به چشم خطری در فضای رقابتی می‌نگرند. ایجاد فرهنگ همکاری و حمایتی و حذف رقابت سنتی برای اثربخشی مدیریت دانش ضروری است و برای ایجاد چنین فضایی نیاز به یک نظام انگیزشی مناسب است تا افراد سازمان با اطمینان دانش خود را به منظور توسعه شرکت در اختیار دیگران قرار دهند.
یکی از توانمندسازهای موثر در جذب دانش، تعامل قوی بین سیستم مدیریت دانش با نظام انگیزشی برای ارائه دانش است. تدوین نظام انگیزشی برای سطوح مختلف حقیقی و حقوقی، فرایندی بسیار سخت، حساس و دقیق است که در صورت بی‌توجهی به تمامی ابعاد آن، ممکن است در جهتی متضاد عمل کند. بنابراین بزرگ‌ترین چالش در حوزه نظام مدیریت دانش، به‌کارگیری یک نظام انگیزشی موجه و اتصال آن به نظام مدیریت دانش خواهد بود.
پیاده‌سازی نظام مدیریت دانش چالش‌هایی را نیز به همراه دارد. از جمله مهم‌ترین این چالش‌ها می‌توان به حفظ مالکیت معنوی دانش، صحه‌گذاری بر نو بودن و منحصربه‌فرد بودن دانش و تطبیق دانش با سطح بهره‌وری اشاره کرد. شرکت معدنی و صنعتی چادرملو، با راه‌اندازی سیستم پیشنهادهای تحت وب، بستری را برای جمع‌آوری دانش و پیشنهادهای کلیه ذی‌نفعان (اعم از سازمانی یا غیرسازمانی) مهیا کرده است تا بتواند از دانش و خلاقیت کلیه عوامل حقیقی و حقوقی در جای‌جای این کره خاکی بهره‌مند شود. سیستم مدیریت دانش و سیستم مدیریت پیشنهادها به صورت بسیار تنگاتنگ در ارتباط و تعامل با یکدیگر هستند. مسلم است که می‌توان با مکانیسم‌هایی مختلف، دانش‌های ثبت‌شده در حوزه‌های مختلف را جمع‌آوری کرد، ولی دشواری کار در جمع‌آوری دانش‌ها یا پیشنهادهایی است که در ذهن افراد قرار دارد.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه