تکمیل زنجیره تولید فولاد یکی از برنامه‌های استراتژیک و کلان توسعه کشور است و نقشی کلیدی در خودکفایی و عدم وابستگی به بازارهای خارجی و نیز توسعه صادرات ایفا می‌کند. تولید محصولات نهایی و با ارزش افزوده بالا و توسعه و فعالیت صنایع مصرف‌کننده و پایین‌دستی می‌تواند عاملی اثرگذار در تاب‌آوری این صنعت و نیز تاب‌آوری کل اقتصاد کشور باشد.
پروژه فولاد بافت یکی از طرح‌های هشتگانه شرکت ملی فولاد ایران بود که برای تحقق تکمیل ارزش زنجیره فولاد طرح‌ریزی شد و در ادامه آن مجتمع احیا استیل فولاد بافت، به منظور تولید آهن‌اسفنجی و تکمیل زنجیره فولاد با ظرفیت اسمی ۸۰۰ هزار تن آهن‌اسفنجی در سال، از طریق احیای مستقیم به روش «PERED» به بهره‌برداری رسید. این مجتمع در نظر دارد تا با اجرای طرح‌های توسعه و احداث کارخانه تولید بریکت گرم و کارخانه تولید گندله، در مسیر تکمیل زنجیره ارزش و ارزش افزوده بیشتر حرکت کند.
زنجيره تامين فولاد
زنجیره تولید فولاد با استخراج سنگ معدن آغاز می‌شود و در مراحل بعدی به کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی تبدیل می‌گردد و سپس با تولید فولاد خام و محصولات فولادی به پایان می‌رسد. شرکت احیا استیل فولاد بافت در زمینه تبدیل گندله به آهن اسفنجی در حال فعالیت است. در واحدهای فولادسازی، آهن اسفنجی به فولاد تبدیل می‌شود و در واحدهای نوردی، محصولات فولادی‌ای مانند میلگرد و تیرآهن تولید می‌شوند. اگر هرکدام از بخش‌های زنجیره تولید فولاد از سنگ‌آهن و کنسانتره تا سایر مراحل به خام‌فروشی و صادرات محصولات خود روی آورند، موجب ایجاد آسیب‌ها و بروز چالش‌ها و بحران‌ها در حلقه‌های بعدی زنجیره خواهند شد.
گندله مورد نیاز شرکت احیا استیل فولاد بافت از شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر و همچنین هلدینگ میدکو تهیه می‌شود و در حال حاضر مشکل جدی در حوزه تامین مواد اولیه وجود دارد. با این حال، اگر سهمیه مشخص‌شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت رعایت نشود، بازارهای آزاد تقویت می‌شوند و نوسانات قابل‌توجهی در نرخ‌ها بروز پیدا می‌کند که قطعا آسیب‌ها و بحران‌هایی را در فعالیت مجموعه ایجاد خواهد کرد. گفتنی است که شرکت احیا استیل فولاد بافت برای تامین گندله خود از شرکت گهرزمین، سهمی حدود ۲۶۰ هزار تن دارد، اما تولید گندله این مجموعه هنوز به بهره‌برداری نرسیده و از این رو، شرکت ناچار است که کسری گندله خود را از بازارهای آزاد و به قیمت‌هایی بالاتر تامین کند.
وزارت صنعت، معدن و تجارت تدابیر مختلفی به منظور برطرف کردن مشکل مواد اولیه صنعت فولاد اندیشیده است. تا زمانی که بازارهای داخلی و صنایع پایین‌دستی نیاز به مواد اولیه برای واحدهای تولیدی خود دارند، مجوز صادرات این مواد صادر نمی‌شود. در میان بخش‌های زنجیره فولاد و شرکت‌های فعال در این حوزه، بیشترین حاشیه سود را واحدهای ذوب، با مبلغی حدود ۱۱ هزار ریال برای هر کیلو مواد تولیدشده دارند. شرکت‌های تولیدکننده آهن اسفنجی دارای حاشیه سود ۵ هزار ریال برای هر کیلوگرم محصول هستند و حاشیه سود واحدهای تولیدی گندله نیز تقریبا مشابه واحدهای تولیدکننده آهن‌اسفنجی است.
اگر برای تامین مواد اولیه بر اساس قوانین و اصول مشخص‌شده اقدامات مناسبی صورت می‌گرفت، بسیاری از مشکلات و موانع موجود پدید نمی‌آمدند، ولی متاسفانه به دلیل بی‌توجهی به تخصیص سهمیه‌ها، ممکن است در تولید، بحران‌هایی پدید آید. با توجه به چشم‌اندازهای ترسیم‌شده برای توسعه صنعت فولاد، احتمالا شرکت‌ها در سال‌های آینده با کمبود گندله سنگ‌آهن مواجه خواهند شد.
چالش‌های صنعت فولاد
برای تولید آهن اسفنجی دسترسی به منابع طبیعی‌ای همچون آب، برق و گاز بسیار مهم است و اگر هرکدام از این منابع حتی در زمانی کوتاه قطع شوند، موجب اخلال در تولید مواد اولیه می‌شود. مجتمع احیا استیل فولاد بافت برای احیای گندله در واحدهای تولیدی خود نیاز مبرمی به گاز طبیعی دارد. به همین سبب، ریسک اصلی این شرکت در فرایند تولید، تامین کافی و مناسب گاز است. گفتنی است که حمایت‌ها در زمینه تامین منابع مورد نیاز انرژی این مجموعه باعث شده است که مشکلی جدی در این زمینه به وجود نیاید.
در حال حاضر، به دلیل تشدید تحریم‌ها، تامین قطعات یدکی برای ماشین‌آلات، تجهیزات و دیگر بخش‌های کارخانه‌ها به امری مشکل‌ساز برای واحدهای تولیدی بدل شده است. اگر قطعه‌ای معیوب شود، برای تهیه آن چندین ماه زمان نیاز است و همین امر باعث می‌شود که ریسک‌هایی در حوزه تولید مواد اولیه به وجود آید. در کنار دیگر سختی‌ها، همه‌گیری کرونا و عدم دسترسی به تولیدکنندگان قطعات هم موجب پدید آمدن مشکلات مختلفی در این زمینه شده است. شرکت احیا استیل فولاد بافت تدابیری برای به حداقل رساندن پیامدهای ناشی از نبود قطعات یدکی در نظر گرفته و در حد لازم، موجودی قطعات مورد نیاز را در انبارهای خود پیش‌بینی کرده است.
شرکت‌های فعال داخلی می‌توانند با بومی‌سازی و ساخت وسایل و ابزارهای مورد استفاده واحدهای تولیدی صنایع، نقشی کلیدی در زمینه تامین قطعات یدکی ایفا کنند. باید در نظر داشت که دستیابی به تکنولوژی آسان نیست و به زمانی طولانی نیاز دارد. از این رو، مجتمع احیا استیل فولاد بافت در کنار بهره‌گیری و استفاده از تکنولوژی‌های داخلی، بعضی از قطعات مورد نیاز خود همچون تجهیزات ابزار دقیق را که در داخل تولید نمی‌شوند از کشورهای خارجی مثل ایتالیا خریداری می‌کند.
یکی از پارامتر‌های موثر بر اقتصاد و توسعه صنعت هر کشور، ارزآوری و جلوگیری از خروج ارز است. نوسانات موجود در حوزه اقتصادی کشور موجب شده است که شرکت‌های فعال در صنایع تولیدی کشور با بحران‌ها و مشکلات متعددی مواجه شوند. شرکت احیا استیل فولاد بافت نیز در این زمینه برای تولید آهن اسفنجی خود با موانع مالی‌ای همچون عدم سهولت در حواله ارزی، مشکلات در ثبت سفارش‌ها و چندبرابر شدن نرخ ارز مواجه است. در آخر می‌توان گفت که طرح‌های عمرانی و بخش ساخت‌وساز، مصرف‌کنندگان نهایی محصولات فولادی نظیر میلگرد و تیرآهن هستند و رونق این بخش‌ها موجب ایجاد تقاضا و رونق بازار فولاد کشور نیز خواهد شد. رکودی که هم‌اکنون دامن‌گیر صنعت ساخت‌وساز شده تقاضا برای محصولات فولادی را کاهش داده و از آنجا که مراحل تولید این محصولات زنجیره‌وار به هم متصل هستند، تقاضا برای شمش و آهن اسفنجی کم شده است و باعث انبارش محصولات فولادی نیز می‌شود. به همین دلیل، شرکت‌های فعال در حوزه تولید مواد اولیه مشکلات مالی بسیاری را متحمل می‌شوند که سرانجام، تعطیلی واحدهای تولیدی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین می‌توان گفت که رونق دادن به پروژه‌های عمرانی و همچنین ساخت‌وساز در کشور از سوی دولت می‌تواند تاب‌آوری واحدهای تولیدکننده زنجیره ارزش فولاد را به سطحی بسیار بالا برساند.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه