سرمایه‌گذاری تاثیرگذار به یک استراتژی کلی سرمایه‌گذاری اشاره دارد که نه‌تنها بازدهی مالی ایجاد می‌کند، بلکه تاثیر مثبت اجتماعی یا زیست‌محیطی نیز در پی دارد. سرمایه‌گذارانی که به سرمایه‌گذاری تأثیرگذار می‌پردازند تعهد یک شرکت در قبال مسئولیت اجتماعی شرکت یا وظیفه خدمت مثبت به جامعه را در نظـر می‌گیـرنـد. سرمایـه‌گذاری با مسئولیـت اجتمـاعی (SRI: (Socially Responsible Investing و سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی، اجتماعی و حاکمیتی ESG: (Environmental, Social & Governance Investing) دو رویکرد برای سرمایه‌گذاری تاثیرگذار هستند.
سرمایه‌گذاری تأثیرگذار در مواردی مناسب است که سرمایه خصوصی بتواند چالش‌های اجتماعی و یا زیست‌محیطی را از طریق روش‌های نوآورانه برطرف کند، در حالی که همچنان به حیات تجاری خود ادامه می‌دهد. سرمایه‌گذاری تاثیرگذار می‌تواند نارسایی‌های عمومی را برطرف کند، اما اگر فرصتی مناسب برای تجارت وجود نداشته باشد، طبق تعریف، این نوع سرمایه‌گذاری یک راه‌حل نیست. سرمایه‌گذاری تاثیرگذار جایگزینی برای ارائه خدمات اجتماعی یا خیرخواهانه نیست، بلکه هدف آن تکمیل و گسترش طیف وسیعی از گزینه‌های موجود برای توسعه پایدار، ایجاد انگیزه در نوآوری و دستیابی به تأثیر مثبت اجتماعی و زیست‌محیطی است.
سرمایه‌گذاری تاثیرگذار این دیدگاه دیرینه را به چالش می‌کشد که مباحث اجتماعی و زیست‌محیطی فقط باید توسط کمک‌های خیرخواهانه حل شوند و سرمایه‌گذاری‌های بازار باید منحصرا بر دستیابی به بازده مالی تمرکز کنند. بازار سرمایه‌گذاری تاثیرگذار فرصت‌های متنوع و مناسبی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا راهکارهای اجتماعی و زیست‌محیطی را از طریق سرمایه‌گذاری‌هایی پیش ببرند که بازدهی مالی نیز دارند.
ويژگی‌های سرمايه‌گذاری‌های تاثيرگذار
در تاریخ ۳ آوریل ۲۰۱۹، GIIN» (Global Impact Investing Network)» خصوصیات اصلی سرمایه‌گذاری تاثیرگذار را منتشر کرد که هدف آن ارائه شفافیت بیشتر در مورد رویکرد سرمایه‌گذاری تاثیرگذار است. سرمایه‌گذاری تاثیرگذار با مشخصه‌های زیر تعریف می‌شود:
هدفمندی: قصد یک سرمایه‌گذار برای داشتن تاثیر مثبت اجتماعی یا زیست‌محیطی از طریق سرمایه‌گذاری، برای سرمایه‌گذاری تاثیرگذار ضروری است.
سرمایه‌گذاری با بازده مورد انتظار: انتظار می‌رود که سرمایه‌گذاری‌های تاثیرگذار موجب بازگشت سرمایه یا دست‌کم بازده سرمایه (return on capital) شوند.
دامنه بازده مورد انتظار و کلاس‌های دارایی: سرمایه‌گذاری تاثیرگذار اهداف قابل‌توجه بازده مالی را در بر می‌گیرد که از زیر نرخ بازار (که گاهی اوقات امتیاز نامیده می‌شود) تا نرخ بازار تنظیم‌شده متناسب با ریسک متغیر است و می‌تواند در کلاس‌های متفاوت دارایی، شامل (و نه محدود به) درآمد نقدی، درآمد ثابت، سرمایه‌گذاری خطرپذیر و سهام خصوصی، انجام شود.
اندازه‌گیری تاثیر: علامت مشخصه سرمایه‌گذاری تاثیرگذار، تعهد سرمایه‌گذار به اندازه‌گیری و گزارش عملکرد اجتماعی و زیست‌محیطی و پیشرفت سرمایه‌گذاری‌های اساسی، حصول اطمینان از شفافیت و پاسخگویی عملکرد سرمایه‌گذاری تاثیرگذار و ایجاد زمینه‌های لازم است.
سرمايه‌گذاری‌های تاثيرگذار از نظر مالی چگونه عمل می‌کنند؟
سرمایه‌گذاران تاثیرگذار انتظارات متنوع مالی دارند. برخی از آن‌ها عمدا برای بازدهی با نرخ پایین‌تر از بازار، مطابق با اهداف استراتژیک خود سرمایه‌گذاری می‌کنند. برخی دیگر بازدهی رقابت‌پذیر (Market-Competitive) و بهتر از میانگین بازار (Market-Beating) را دنبال می‌کنند. اکثر سرمایه‌گذاران بررسی‌شده در نظرسنجی سالانه سرمایه‌گذاران تاثیرگذار GIIN 2020 بازدهی رقابتی با نرخ بازار را دنبال می‌کنند.
ویژگی‌های پروژه خاص و مدل کسب‌وکار، نیاز سرمایه‌گذاری را همراه با اندازه بازار، بلوغ و سایر عوامل مانند سرمایه انسانی یا ریسک‌های سیاسی و تجاری تعیین می‌کند. در حالی که شرکت‌های بزرگ‌تر ممکن است ۱۰ میلیون دلار یا بیشتر به بودجه نیاز داشته باشند، شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs) نیاز به ۲۵ هزار تا ۲ میلیون دلار دارند. ساختار و مبلغ هزینه نیز با سرمایه‌گذار هدف و کلاس دارایی محصول مالی مرتبط است. طبق گزارش (UNDP» (United Nations Development Programme»، معاملات در آفریقا از ۵۰ هزار تا چند میلیون دلار در مراحل اولیه و بنیادها و در مورد صندوق‌های سهام خصوصی و سرمایه‌گذاران نهادی تا ۲۰۰ میلیون دلار متفاوت است. داده‌های «GIIN» نشان می‌دهد که معاملات در بازارهای پیشرفته بیشتر از بازارهای نوظهور است. ارزش متوسط معامله سرمایه‌گذاری تاثیرگذار، گزارش‌شده توسط GIIN»، ۳٫۲» میلیون دلار آمریکاست. این شامل طیف وسیعی از سرمایه‌گذاران زیر نرخ بازار در انتهای پایین‌تر با متوسط ۲٫۱ میلیون دلار آمریکا تا سرمایه‌گذاران نرخ بازار با متوسط ۳٫۴ میلیون دلار است.
سرمایه‌گذاری تاثیرگذار برای سرمایه‌گذار یک هزینه سرمایه دارد. بر اساس «GIIN»، در حالی که سرمایه‌گذاران تاثیری انتظارات گوناگونی در مورد بازده مالی دارند، اکثر آن‌ها ترجیح می‌دهند با نرخ بازار کار کنند. در حالی که مطالعه وارتون (Wharton) نرخ بازده داخلی ناخالص ۹٫۲۲ درصد و مطالعه مکینزی (Mckinsey) متوسط بازده ۱۱ درصد را نشان می‌دهد و این نرخ‌ها با بازده نرخ بازار قابل‌مقایسه هستند، مطالعه کمبریج (Cambridge) نرخ‌های بازده ۱۱درصدی را در میان صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی جهانی نشان می‌دهد.
در حالی که داده‌های جمع‌آوری‌شده شواهد اندکی از هزینه‌های اضافی ارائه می‌دهند، سرمایه‌گذاری تأثیرگذار ممکن است منجر به معاملات کوتاه‌مدت با هزینه بالاتر در مقایسه با سرمایه‌گذاری سنتی شود؛ زیرا این امر به دلیل اجرای سخت‌گیرانه گزارش‌های گزارشگری اجتماعی و زیست‌محیطی و انجام فرایندهای مراقبتِ بیشتر است.
اندازه بازار سرمايه‌گذاری تاثيرگذار چقدر است؟
در ۱۱ ژوئن ۲۰۲۰، «GIIN» تحقیق تاثیر سالانه ۲۰۲۰ را منتشر کرد. این گزارش شامل یک تجزیه‌وتحلیل به‌روزشده از اندازه بازار است که بازار فعلی را ۷۱۵ میلیارد دلار تخمین می‌زند. این موسسه تخمین می‌زند که بیش از یک هزار و ۷۲۰ سازمان بیش از 715 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری را تا پایان سال ۲۰۱۹ مدیریت کرده‌اند. در حالی که این بازار هنوز نسبتا جدید است، سرمایه گذاران به طور کلی به توسعه آن خوش‌بین‌اند و انتظار افزایش مقیاس و کارایی در آینده را دارند.
سرمایه‌گذاران تاثیرگذار خصوصی در جنوب شرقی آسیا بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۷، ۹۰۴ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند. ۱۱٫۳ میلیارد دلار دیگر هم از طریق موسسات مالی توسعه سرمایه‌گذاری شده است. در چهار سال گذشته، نرخ رشد سالانه مرکب (Compound Annual Growth Rate) در سرمایه‌گذاری تاثیرگذار در آسیای شرقی و جنوب شرقی حدود ۲۰ درصد و بالاتر از ایالات متحده و کانادا بوده است.
مفهوم سرمايه‌گذاری تاثيرگذار در ايران
به دلیل نبود آمار و ارقام مشخص، در این زمینه نمی‌توان اظهار نظر دقیق کرد؛ با این حال، مشخص است که بیشتر سازمان‌ها در قالب مسئولیت‌های اجتماعی خود در این زمینه اقدام می‌کنند که طبق تعاریف کلاسیک این بخش، نمی‌توان به آن سرمایه‌گذاری تاثیرگذار گفت. بسیاری از سازمان‌های مردم‌نهاد یا «NGO»ها (Non-Governmental Organization) هم در این زمینه فعالیت دارند که فعالیتشان با نیات انسان‌دوستانه/ مذهبی است و ماهیت سرمایه‌گذارانه ندارد. کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران در آذرماه ۱۳۹۸ نخستین گزارش تحلیلی از وضعیت مسئولیت اجتماعی در شرکت‌های ایرانی را منتشر کرد. در برابر پرسش از تعریف مسئولیت اجتماعی، اکثر مدیران (۷۲ درصد) درآمدزایی، سودآوری و حفظ اشتغال را اصلی‌ترین تعریف از مسئولیت اجتماعی مطرح کرده‌اند. چنین دیدگاهی نشان می‌دهد که مسئولیت اقتصادی، که مبنایی برای ایفای سایر مسئولیت‌های کسب‌وکار در قبال جامعه است، برای شرکت‌های حاضر در پژوهش بیشترین اهمیت را دارد. پاسخ‌های دیگر، با فاصله‌ای معنادار از مسئولیت‌های اقتصادی، به‌ترتیب «بازبینی محصولات، خدمات و استراتژیها بر مبنای تعهد به جامعه» و «انطباق فعالیت‌های شرکت با قوانین و مقررات» است. کمترین میزان پاسخگویی مربوط به «کمک‌های مادی و غیرمادی به خیریه‌ها و اقشار نیازمند» بوده است. سایر فعالیت‌ها، از جمله پروژه‌های توسعه شرکت‌ها نیز به دنبال محرومیت‌زدایی و اشتغال‌زایی هستند، اما با توجه به ویژگی‌های سرمایه‌گذاری تاثیرگذار، شاید نتوانند در این دسته‌بندی قرار گیرند.
شرکت فولاد هرمزگان، در سال‌های گذشته، در زمینه مسئولیت‌های اجتماعی خود فعالیت‌های بسیاری انجام داده و برای سال‌های بعدی هم برنامه‌ریزی کرده است که ارائه آن‌ها نیاز به نوشتاری جداگانه و کامل دارد. با این حال، از جمله مواردی که می‌توان در قالب سرمایه‌گذاری تاثیرگذار دسته‌بندی کرد سرمایه‌گذاری هدفمند در طرح تصفیه فاضلاب بندرعباس و انتقال آن به منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس است. در قالب این پروژه، مشکل محیط زیست بندرعباس مرتفع می‌شود و منابع آبی مورد نیاز طرح‌های توسعه شرکت نیز فراهم می‌گردد. از موارد دیگر می‌توان به طرح‌های بازیافت ضایعات شرکت اشاره کرد که علاوه بر رفع معضلات زیست‌محیطی، برای شرکت سودآوری و بازگشت سرمایه نیز به همراه دارد. با توجه به حضور فولاد هرمزگان در منطقه‌ای که به رغم داشتن پتانسیل‌های فراوان در محرومیت نسبی قرار دارد، در سال‌های آینده نیز این رویکرد دنبال خواهد شد. این شرکت به دنبال سرمایه‌گذاری در صنایع جانبی مورد نیاز صنعت در منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس است تا از این رهگذر، علاوه بر توسعه پایدار، به رفع محدودیت‌های منطقه‌ای و محرومیت‌زدایی و اشتغال‌زایی بپردازد و در این قالب، نیازهای خود را مرتفع و سودآوری مورد نظر را هم دنبال کند.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه