عموما شرکت‌های بزرگ بین‌المللی، که در کشورهای دارای جمعیت بالا و بازارِ مناسب در حال فعالیت هستند، زنجیره تولید و ایجاد ارزش افزوده را تا آخرین حلقه ارائه کالای نهایی به مشتریان ادامه می‌دهند. برای مثال، می‌توان به شرکت جیانگشی کاپر چین اشاره کرد که زنجیره ارزش افزوده این شرکت از حوزه اکتشافات آغاز می‌شود، در معدن «Dexing» به عنوان بزرگ‌ترین معدن مس چین با ذخیره حدود ۱۱ میلیون تن مس محتوی ــ با عیار حدود ۰٫۴ درصد مس ادامه می‌یابد و با تبدیل کنسانتره مس تولیدی در کارخانجات ذوب و پالایش «Guixi» با ظرفیت بالغ بر یک میلیون تن مس کاتدی که بزرگ‌ترین تک واحد ذوب مس دنیاست، در بخش بالادستی مس تکمیل می‌شود. در این راستا و به منظور افزایش ارزش افزوده محصولات تولیدی، با تبدیل حدود ۱۰۰ درصد کاتد تولیدی این مجتمع عظیم تولیدی به محصولات میانی مانند مفتول هشت میلی‌متری ، اسلب و بیلت مسی، حلقه بزرگ بعدی زنجیره خلق ارزش افزوده کامل می‌شود و نهایتا، با تبدیل محصولات میانی مذکور به محصولات نهایی حلقه سوم زنجیره خلق ارزش افزوده مانند سیم و کابل، ورق و تسمه مسی، لوله مسی، فویلهای مسی میکرونی و ده‌ها محصول دیگر در پارک اقتصادی صنایع پایین‌دستی مس در شهر نانچانگ و حتی بعضا تا حلقه چهارم و نهایی تولید محصول قابل‌عرضه مستقیم به مصرف‌کننده نهایی، زنجیره ایجاد حداکثر ارزش افزوده را به بالاترین سطح می‌رساند. بدون شک این مهم باعث ایجاد بزرگ‌ترین قدرت رقابت‌پذیری و کسب درآمد بیشتر برای این شرکت شده است. نگاهی گذرا به تعیین پارامترهای اقتصادی مهم بازارهای جهانی مس مانند «Annual Benchmark Premium» و «Annual Benchmark TC/RC» طی چند دهه اخیر نشان‌دهنده قدرت برتر این شرکت حتی در تعیین بِنچ‌مارک‌های سالانه بین‌المللی است.
شرکت ملی صنایع مس ایران نیز، از بدو تاسیس و راه‌اندازی، موضوع ایجاد حداکثر ارزش افزوده را از اواخر دهه ۱۳۵۰ و اوایل دهه ۱۳۶۰ شمسی در دستور کار خود قرار داده است. همچنین، در کنار احداث بزرگ‌ترین مجتمع پیرومتالورژیکی مس خاورمیانه در سرچشمه و تکمیل کلیه زنجیره‌های حلقه اول تولید شامل معدن، تغلیظ و ذوب و پالایش مس، به منظور خلق ارزش افزوده بیشتر نسبت به احداث خطوط تولید مفتول هشت میلی‌متری به ظرفیت تولید ۱۶۰ هزار تن در سال، اسلب به ظرفیت حدود ۲۴ هزار تن در سال و بیلت مسی حدود ۲۴ هزار تن در سال به عنوان محصولات میانی اقدام کرده و نهایتا زنجیره ایجاد ارزش افزوده را در صنایع جنبی مس، که امروز به نام مس شهید باهنر در کرمان شناخته می‌شود، تکمیل کرده است. امروزه به نظر می‌رسد که شرکت ملی صنایع مس ایران باید مفهوم خلق ارزش افزوده بیشتر را مجددا بازنگری کند و برای تکمیل فوری زنجیره مذکور اقدامی شایسته‌تر به عمل آورد تا بتواند در فضای بین‌المللی شانه به شانه بزرگانی مانند شرکت جیانگشی کاپر حرکت کند تا هم سهم بیشتری از تولید ناخالص داخلی را بر عهده بگیرد و هم سهم قابل‌توجهی در ایجاد اشتغال پایدار و توسعه عدالت اجتماعی داشته باشد. در این راستا احداث واحدهای جدید صنایع پایین دستی مس با حداکثر ارزش افزوده و یا ورود به حوزه مشارکت و یا اکتساب سهام واحدهای صنایع پایین دستی در کشور و همچنین ورود به فضای بین‌المللی بالاخص در حوزه مشارکت و یا سرمایه‌گذاری‌های مشترک با شرکت‌های بین‌المللی طراز اول دنیا به‌ویژه در کشورهای مصرف‌کننده مس با چشم انداز مثبت روند افزایشی مصرف مانند چین و هند می‌تواند یک راهکار مناسب در تکمیل زنجیره ارزش افزوده شده باشد که ضمن ایجاد برکت برای شرکت، می‌تواند کمک شایانی به تسهیل فرایند صادرات با توجه به موانع احتمالی ایجاد شده توسط قدرت‌های استکباری در حوزه فروش خارجی شرکت و توسعه بازارهای هدف بویژه در شرایط سیاسی بین‌المللی فعلی باشد. در این راستا مذاکرات اولیه با برخی از بزرگان صنعت مس دنیا صورت پذیرفته و توافقات اولیه نیز صورت پذیرفته است که به‌عنوان مثال می‌توان با سرمایه‌گذاری مشترک و یا اکتساب بخشی از سهام شرکت‌های فعال در حوزه صنایع پایین دستی مس و یا حتی اجاره واحدهای تولیدی مذکور نسبت به انتقال بخشی از کاتد مسی تولیدی مازاد بر نیاز داخلی شرکت به کشور ثالث انتقال و با خلق ارزش افزوده بیشتر، هم سود بیشتری را نصیب سهامداران شرکت نمود و هم بدون شک کمک بزرگی به متنوع سازی محصولات قابل ارائه به بازارهای بین‌المللی و تسهیل فرایند صادرات شرکت ایجاد کرد.
چشم‌اندازی توسعه‌محور
شرکت صنایع ملی مس ایران، در راستای ایجاد ارزش افزوده بیشتر در اکثر حلقههای مهم خلق ارزش افزوده، برنامه‌های مهمی را در دستور کار خود قرار داده است. در این راستا، در حلقه اول زنجیره تولید برنامه جامع توسعه شرکت ملی صنایع مس ایران، ظرف چند سال آینده و با راه‌اندازی طرح‌های توسعه شرکت عمدتا در حوزه معدن و فرآوری مواد معدنی که بالاترین ارزش افزوده را در حلقه اول در اختیار دارد، جهشی حدودا یک میلیون تنی در ظرفیت تولید کنسانتره مس ایجاد خواهد شد و ظرفیت تولید حدودا ۱٫۲ میلیون تنی فعلی که به‌تدریج طی حدود چهار دهه ایجاد شده است، با جهش قابل‌توجه بیش از ۱۰۰ درصدی، به بیش از ۲٫۵ میلیون تن در سال خواهد رسید که در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری در سال «جهش تولید» خواهد بود. به‌علاوه، بخشی از پروژه‌های توسعه شرکت در افزایش قابل‌توجه ظرفیت تولید و نهایتا افزایش صادرات و ارزآوری برای کشور و ارتقای جایگاه بین‌المللی شرکت عبارت‌اند از تمرکز بیشتر بر حوزه اکتشافات و توسعه ذخایر معدنی و همچنین انجام طرح‌های توسعه در حوزه فرآوری مواد معدنی مانند فاز ۳ تغلیظ سونگون و فاز ۲ تغلیظ میدوک هرکدام به ظرفیت حداقل ۱۵۰ هزار تن در سال، فاز ۳ تغلیظ سرچشمه با ظرفیت حدود ۲۰۰ هزار تن در سال، افزایش ۱۰۰ هزار تنی ظرفیت تولید فازهای ۱ و ۲ تغلیظ سونگون، احداث واحد فرآوری حدود ۱۰۰ میلیون تن از خاک‌های سولفوری کم‌عیار در مجتمع مس شهر بابک به ظرفیت تولید ۸۰ هزار تن کنسانتره مس، احداث واحدهای فرآوری سرباره‌ها در کارخانجات ذوب سرچشمه و خاتون‌آباد با استفاده از روش فلوتاسیون به منظور تولید کنسانتره مس مجموعا به ظرفیت تولید حدود ۹۰ هزار تن کنسانتره مس و همچنین تسریع در عملیات اجرایی دو کارخانه فرآوری معادن مس دره‌زار و دره‌آلو به‌ترتیب با ظرفیت‌های ۱۵۰ و ۱۰۰ هزار تن تولید کنسانتره مس در سال که در حال حاضر به‌ترتیب از پیشرفت بیش از ۷۳ و ۵۵ درصدی برخوردار هستند.
شایان ذکر است که در پایان برنامه جامع مذکور، ظرفیت تولید کنسانتره شرکت به حدود ۲٫۶ میلیون تن و با مس محتوی به حدود ۶۲۵ هزار تن بالغ خواهد شد که حدود ۵۵۰ هزار تن از آن به صورت کاتد مسی روانه بازارهای بین‌المللی می‌شود. در این راستا، فقط با بهره‌برداری از دو پروژه تولید کنسانتره مس دره‌آلو و دره‌زار در اواخر سال آینده و یا اوایل سال آتی، ۲۵۰ هزار تن کنسانتره مس با ارزش حدود ۵۰۰ میلیون دلار بر اساس قیمت‌های امروز جهانی مس به میزان فروش شرکت اضافه خواهد شد. البته به نظر می‌رسد که با افزایش حجم ذخایر کشف‌شده جدید مس، این میزان به بیش از ۷ میلیارد تن ماده معدنی با عیار میانگین حدود ۰٫۴۵ درصد مس خواهد رسید که هرساله به میزان این ذخایر اضافه خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود که با توجه به نتایج فعالیت‌های اکتشافی اخیر و تغییر پارامترهای اقتصادی مهم و قیمت‌های جهانی که در حال حاضر به بیش از ۹ هزار دلار بر تن نیز صعود کرده است، ظرف چند سال آتی، حجم ذخایر معدنی مس شرکت به ۱۰ میلیارد تن خواهد رسید.
بدون شک با عنایت به حج ذخایر معدنی مس شرکت به حدود ۳۵ میلیون تن مس محتوی، این پتانسیل در شرکت ملی صنایع مس ایران وجود دارد که میزان تولید مس کاتدی که در سال گذشته حدود ۲۵۰ هزار تن و در سال جاری در محدوده ۲۸۰ هزار تن بوده است، با صعودی خیره‌کننده، به حدود یک میلیون تن مس محتوی افزایش یابد و میزان ارزآوری این صنعت برای کشور را از میانگین سالیانه حدود ۲ میلیارد دلار طی پانزده سال اخیر به عدد قطعی و قابل ستایش حدود ۱۰ میلیارد دلار برساند. به این ترتیب، این صنعت مهم که از بالاترین حاشیه سود در بین فلزات پایه برخوردار است، در کنار حوزه استراتژیک نفت و گاز و پتروشیمی، می‌تواند در بین پنج صنعت بزرگ و برتر کشور به منظور ایجاد حداکثر برکت برای مردم قرار گیرد. همچنین در حلقه دوم زنجیره تولید شرکت، قرار است که از طریق بازسازی و نوسازی خطوط تولید مفتول هشت میلی‌متری، اسلب و بیلت و یا احداث واحدهای جایگزین، این حلقه به نحوی شایسته تکمیل شود. برای حلقه سوم ایجاد ارزش افزوده نیز برنامه‌های مطالعاتی در دست اقدام قرار دارد تا بتوان مانند شرکت‌هایی بزرگی مثل جیانگشی کاپر که حداکثر ایجاد ارزش افزوده را برای شرکت، کشور و مردم خود خلق می‌کنند، در این مسیر حرکت کرد.
گفتنی است که شرکت مذکور تنها در یکی از ده‌ها واحد صنایع پایین‌دستی خود با عنوان «Yates Foil INC.» کاتد مس با ارزش حدودا ۸ هزار دلاری را دریافت و فویلهای میکرونی مسی با ارزش حدودا ۴۰ هزار دلاری را به عنوان محصول نهایی به بازارهای جهانی ارائه می‌کند که مقایسه ارزش افزوده این واحد تولیدی با سایر بخش‌ها بسیار مبرهن است. همچنین این شرکت بیش از ۷۵ درصد از کاتد تولیدی خود را با تبدیل آن به شکل مفتول هشت میلی‌متری به بازار ارائه می‌کند که می‌تواند الگوی بسیار مناسبی برای شرکت ملی صنایع مس ایران باشد.
تکمیل و حضور در حلقه‌ها، لازمه ثبات و توسعه روزافزون
در حلقه اول زنجیره تولید شامل خاک معدنی، کنسانتره مس، مات مس، وایت متال، مس بلیستر، آند مسی و کاتد مسی، بدون شک در شرایط فعلی دو محصول کنسانتره مس و کاتد مسی به‌ترتیب از مناسب‌ترین وضعیت و بیشترین ارزش افزوده برای فروش برخوردار هستند. در حلقه دوم، مفتول مسی با سهم بازار حدودا ۶۰ درصدی رتبه اول و اسلب و بیلت با سهم بازار حدود ۳۰ درصدی در رتبه بعدی قرار دارند و حدود ۱۰ درصد نیز به شکل کاتد و عمدتا به منظور آلیاژسازی مصرف می‌شوند. اولویت شرکت ملی صنایع مس ایران نیز، مانند سایر نقاط دنیا، عمدتا در حلقه اول در حوزه فروش کاتد مسی و کنسانتره مسی خواهد بود که بیشترین ارزش افزوده را ایجاد خواهد کرد و برای حلقههای بعدی زنجیره تولید نیز در حال بازنگری سیاست‌های کلان شرکت به منظور حضور گسترده‌تر در سایر بازارها با هدف ایجاد ارزش افزوده بیشتر هستیم.
همان‌گونه که قبلا نیز اشاره شد، تمرکز بیشتر شرکت بر حوزه تولید حداکثری کنسانتره مس خواهد بود که بیشترین ارزش افزوده را برای شرکت دارد، اما به دلیل سیاست‌های بعضا غیرکارشناسانه قوه مجریه مبنی بر وضع تعرفه صادراتی بر کنسانتره مس، به‌ناچار حجم صادرات کنسانتره مس اخیرا کاهش یافته و بیشتر بر تولید مس کاتدی تمرکز شده است. امیدواریم که با حذف تعرفه صادراتی کنسانتره مس، سبدی از محصولات شرکت برای عرضه در بازارهای جهانی در نظر گرفته شود تا حضور شرکت ملی صنایع مس ایران در کلیه بازارهای جهانی و تنوع محصولات حفظ شود تا با تغییر شرایط بازار و تغییرات در پرمیوم کاتد و مفتول و همچنین «TC\RC» کنسانتره مس، بتوان به‌سرعت در راستای منافع ملی و سهامداران و خلق حداکثر ارزش افزوده اقدام کرد. به نظر می‌رسد که به دلیل تغییرات مکرر و انقطاع‌ناپذیر مقررات و قوانین در کشور، شرکت ملی صنایع مس ایران باید حداقل در هر سه حلقه بزرگ ابتدایی زنجیره کامل چهارحلقه‌ای صنعت مس حضور گسترده و فعال داشته باشد تا با تغییرات شرایط بازارهای بین‌المللی از یک طرف و تغییرات گسترده و مداوم بخشنامه‌های داخلی از طرف دیگر، قدرت مانور لازم را برای سوئیچ کردن به فروش و صادرات محصولاتی داشته باشد که بیشترین ارزش افزوده و برکت را برای سهامداران و مردم کشور ایجاد خواهد کرد.
در حال حاضر، شرکت ملی صنایع مس ایران، با ارزش بازار حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان و با پشت سر گذاشتن هولدینگ‌های بزرگ صنایع پتروشیمی خلیج فارس و فولاد مبارکه اصفهان، بر بلندای رفیع‌ترین قله بورس اوراق بهادار تهران تکیه زده و در عین حال، با در اختیار داشتن بیش از ۰٫۵ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور، توانسته است به‌تنهایی سهم قابل‌توجهی از اقتصاد کشور و بخش صنعت و معدن را به خود اختصاص دهد و در عین حال، با اشتغال‌زایی مستقیم حدودا ۲۰ هزار نفری، توانسته است سهم خود را در توسعه عدالت اجتماعی با ایجاد اشتغال پایدار در اقصی نقاط کشور ایفا کند. البته مجددا بعنوان یک کارشناس فعال در حوزه فلزات غیرآهنی تاکید می‌شود که حداقل پتانسیل صنعت مس ایران، تولید حدود یک میلیون تنی مس محتوی و ارزآوری بیش از ۱۰ میلیارد دلاری و اشتغال‌زایی حدودا ۵۰ هزار نفری برای کشور است که بدین ترتیب سهم صنعت مس کشور از اقتصاد به بیش از ۲٫۵ درصد ارتقا خواهد یافت.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه