رشد روزافزون قیمت مس و عبور آن از سقف‌های قبلی، در شرایطی که اقتصاد جهانی کماکان با بحران کرونا دست‌وپنجه نرم می‌کند، از اهمیت این فلز در آینده اقتصاد حکایت دارد. تقریبا تمام تحولات جهان امروز در زمینه پیشرفت‌های ارتباطی و تکنولوژیکی به نوعی به مصرف مس وابسته است. به همین دلیل، اغلب کارشناسان اعتقاد دارند که در سال‌های آینده، بازارهای جهانی مس با ازدیاد تقاضا مواجه خواهند بود و با توجه به محدویت‌های ذخایر معدنی مس در سطح جهان، رشد قیمت مس در سال‌های پیشِ‌رو دور از ذهن نیست.
حضور پررنگ در این بازارِ روبه‌صعود قطعا فرصت‌های بسیار مطلوب و سودآوری را برای اقتصاد ایران، به عنوان کشوری که در مسیر توسعه اقتصادی حرکت می‌کند، ایجاد خواهد کرد. اهمیت این مسئله موجب شده است تا امروز توسعه صنعت مس کشور به یکی از مهم‌ترین بخش‌های برنامه‌های توسعه اقتصادی بدل شود.
شرکت ملی صنایع مس ایران نقش‌آفرین و بازیگر اصلی صنعت مس کشور است. این شرکت در 21 تیرماه سال 1351 به نام «شرکت سهامی معادن مس سرچشمه کرمان» تشکیل شد و در سال 1355 به «شرکت ملی صنایع مس ایران»، که دربرگیرنده همه فعالیت‌های معادن مس کشور است، تغییر نام داد. این شرکت امروز تمام حلقه‌های تولید این فلز ارزشمند، شامل اکتشاف ذخایر، استخراج از معادن، فراوری مواد معدنی و در نهایت تولید کاتد را در خود جای داده و به این ترتیب، سهمی قابل‌توجه از اقتصاد کشور را به خود اختصاص داده است.
استخراج معدنی، روی ریل صعود
ذخایر فراوان و گسترده معدنی کشور فرصت‌های بی‌شماری را برای توسعه حلقه‌های بعدی زنجیره‌های ارزش و توسعه صنایع معدنی ایجاد می‌کنند. در واقع نخستین لازمه و گام نخست در توسعه صنایع معدنی کشور اکتشاف ذخایر و سپس استخراج آن‌ها از دل زمین است؛ مسئله‌ای که عدم برنامه‌ریزی مناسب برای آن قطعا در بلندمدت فعالیت بخش پایین‌دست را با چالش و حتی بحران جدی مواجه می‌سازد و در مقابل، سیاست‌گذاری مناسب برای استخراج مواد معدنی متناسب با ظرفیت‌های پایین‌دستیِ ایجادشده قطعا زمینه‌ساز توسعه متوازن و پایدار این صنعت می‌شود. شرکت ملی صنایع مس ایران نیز به‌خوبی به اهمیت این موضوع واقف است و همواره یکی از بخش‌های مهم برنامه‌های توسعه خود را بر مبنای گسترش پهنه‌های اکتشافی و توسعه ذخایر خود قرار داده است. در همین راستا، این شرکت در سال‌های 1395 تا 1397 به طور میانگین سالانه حدود 37 هزار متر حفاری اکتشافی انجام داده است. میزان حفاری‌های اکتشافی این شرکت در سال 1398 به بیش از 70 هزار متر رسید که موجب شد تا فقط در سال 1398 حدود 528 میلیون ماده معدنی جدید با عیار متوسط 0.5 درصد به ذخایر شرکت ملی صنایع مس ایران افزوده شود. ذخایر شرکت ملی صنایع مس ایران از ابتدای سال 1398 تا پایان سه‌ماهه نخست سال 1399 از حدود 27.5 میلیون تن به 35.5 میلیون تن مس محتوی افزایش یافته است. این شرکت برای سال 1399 هدف‌گذاری 100 هزار متر حفاری اکتشافی را انجام داده است که رکورد هفت‌ساله این شرکت محسوب می‌شود.
همچنین، با توجه به طرح‌های توسعه شرکت مس در زمینه افزایش ظرفیت تولید و نیز ذخایر اکتشاف‌شده، بهره‌برداری از این ذخایر نیز امری مهم و حیاتی محسوب می‌شود. بررسی آمارها نشان از عملکرد مطلوب شرکت ملی صنایع مس ایران در این زمینه دارد. در نمودار 1، حجم کل استخراج و استخراج سنگ سولفوری از معادن این شرکت آورده شده است. میزان استخراج شرکت ملی صنایع مس در سال‌های اخیر عموما رشد داشته است. این شرکت برای سال 1398 برنامه خود را بر استخراج مجموعا 157 میلیون و 810 هزار تن ماده معدنی و باطله از معادن خود قرار داده بود و موفق شد در پایان سال از این رقم نیز گذر کند و مجموع استخراج خود را به بیش از 186 میلیون تن تن برساند. هدف‌گذاری شرکت ملی صنایع مس ایران برای سال 1399 رساندن مجموع حجم استخراج به بیش از 158 میلیون و 880 هزار تن ماده معدنی و باطله است که با توجه به آمارهای ارائه‌شده تا پایان دی‌ماه سال جاری، میزان استخراج این شرکت بیش از 134 میلیون تن بوده است و به نظر می‌رسد که روند صعودی استخراج معدنی این شرکت در سال جاری نیز افزایش خواهد داشت.
چشم‌انداز رشد تولید
در عرصه معدن و صنایع معدنی، ایجاد ارزش افزوده و رشد سودآوری مستلزم حرکت به سمت تولید محصولات نهایی است؛ زیرا خام‌فروشی محصولات معدنی استخراج‌شده بیشتر از آنکه رشد اقتصادی و درآمدزایی برای کشور به ارمغان بیاورد، نوعی هدر دادن ثروت‌های ملی خواهد بود. شرکت ملی صنایع مس ایران نیز فرصت برخورداری ایران از ذخایر مس کشور را مغتنم شمرده و همواره سیاست‌گذاری‌های خود را بر مبنای توسعه ظرفیت‌های تولید مس و ایجاد حداکثر ارزش افزوده از این محصول ارزشمند قرار داده است.
در همین راستا، این شرکت در اردیبهشت‌ماه سال جاری چهار طرح ملی صنعت مس کشور شامل طرح توسعه ذوب خاتون‌آباد، کارخانه اسیدسیتریک، کارخانه اکسیژن و انبار کنسانتره مس را با سرمایه‌گذاری 252 میلیون یورو و 221 میلیارد تومان به بهره‌برداری رساند. طرح توسعه ذوب خاتون‌آباد، که با هدف ارتقای تکنولوژی نسل قدیم کوره ذوب فلش به بهره‌برداری رسیده، موجب افزایش تولید مس آندی از 80 هزار تن به 120 هزار تن شده است. طراحی و اجرای طرح کنسانتره جدید نیز با هدف افزایش ظرفیت کارخانه ذوب و رفع مشکلات موجود در طراحی انبار قدیم و جلوگیری از اتلاف محصولات انجام شده است. کارخانه اسید خاتون‌آباد نیز، به منظور رفع آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از انتشار گازهای خروجی از کوره‌های ذوب فلش و تبدیل گاز خروجی به اسیدسولفوریک، با ظرفیت 600 هزار تن طراحی شده است. کارخانه تولید اکسیژن مس خاتون‌آباد نیز به منظور تامین اکسیژن مورد نیاز کوره فلش احداث شد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. بهره‌برداری از طرح‌های فوق موجب شد تا ظرفیت تولید مس کشور به 400 هزار تن در سال ارتقا یابد. گفتنی است که همسو با سیاست‌های کلان توسعه اقتصادی کشور، شرکت ملی صنایع مس ایران کماکان توسعه ظرفیت‌های تولیدی را اولویت اصلی خود قرار داده و هدف‌گذاری این شرکت، رساندن ظرفیت تولید کاتد مس به 550 هزار تن در چهار سال آینده است. در همین راستا، شرکت ملی صنایع مس ایران طرح‌های مختلفی را در زمینه توسعه ظرفیت‌های تولیدی خود در دستور کار دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احداث کارخانه استحصال کاتد با تکنولوژی جدید تا اواسط سال 1403؛
- توسعه معادن و احداث کارخانجات تغلیظ دره‌آلو تا اوایل سال 1401 و دره‌زار و چاه‌فیروزه و احداث کارخانجات تغلیظ برای کلیه معادن یادشده با مجموع ظرفیت 350 هزار تن کنسانتره تا پایان سال 1402؛
- احداث کارخانه فلوتاسیون در مس سرچشمه و بهره‌برداری از آن در اوایل سال 1401؛
- ترسیم چشم‌انداز شرکت برای انتفاع کامل از ذخایر اکتشافی جدید با تدوین برنامه توسعه تا سال 1410.
در نمودار 2، روند تولیدات کاتد مس شرکت ملی صنایع مس ایران نشان داده شده است. چنان‌که قابل مشاهده می‌شود، این شرکت در سال گذشته موفق به تولید 250 هزار و 133 تن کاتد شد که که بالاترین تولید تاریخ شرکت مس در سال‌های اخیر بوده است. گفتنی است که شرکت ملی صنایع مس ایران تا پایان بهمن‌ماه سال جاری موفق به تولید 255 هزار و 785 تن کاتد مس شده که این امر به معنای شکستن رکورد تولید سال گذشته و ترسیم‌کننده چشم‌اندازهایی روشن برای توسعه صنعت مس کشور است.
عبور از هفت‌خان توسعه صادرات
شرکت ملی صنایع مس ایران اولویت فروش خود را تامین نیاز داخلی و پس از آن، توسعه صادرات و کسب سهم بیشتر از بازارهای بین‌المللی قرار داده است. فروش داخلی محصولات این شرکت، عمدتا شامل کاتد مس، مفتول مسی، کنسانتره فلزات گرانبها (لجن آندی)، سولفور مولیبدن، اسید سولفوریک و انواع محصولات جانبی، در بازار ایران و از طریق بورس کالا انجام می‌گیرد. عمده محصولات صادراتی این شرکت عبارت‌اند از کاتد مس، کنسانتره مس، کنسانتره فلزات گرانبها و اکسید مولیبدن که فروش آن‌ها از طریق برگزاری مزایده و یا مذاکره با خریداران خارجی انجام می‌پذیرد.
با توجه به تحریم‌های روزافزونی که اقتصاد ایران را در ماه‌ها و سال‌های اخیر با محدودیت‌های پرشماری در زمینه صادرات نفت، به عنوان منبع اصلی درآمدهای ارزی کشور، مواجه ساخته است، رشد صادرات مس، به عنوان فلزی پرارزش، گرانبها و استراتژیک، می‌تواند نقشی اساسی در ارزآوری به کشور داشته باشد. این شرکت تا پایان بهمن‌ماه سال 1399 مجموعا موفق به فروش 240 هزار و 718 تن کاتد مس شده است که این عدد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایشی 10.61 درصدی را نشان می‌دهد. از این میزان، حدود 135 هزار و 387 تن به فروش داخلی و 105 هزار و 387 تن به صادرات به بازارهای بین‌المللی اختصاص داشته است.
ثبت رکوردهای پی‌درپی فروش شرکت ملی صنایع مس ایران، همزمان با اِعمال شدیدترین تحریم‌ها از سوی غرب، در سایه رشد تولید و نیز سیاست‌های اتخاذشده در توسعه بازارها رخ داده است. این شرکت در ماه‌های اخیر توانسته است با اتخاذ سیاست‌هایی از جمله یافتن مشتری‌های بالقوه در بازارهای خارجی، اجرای مدل‌های ابتکاری در عرصه بین‌المللی همچون تهاتر کالا و همچنین استفاده از تجربیات و سوابق تمام مدیران فروش گذشته، بازارهای هدف صادراتی خود را گسترش دهد و به این ترتیب، تمام اهداف خود در زمینه فروش و صادرات را محقق سازد. در نمودار 4، آمار فروش این شرکت در سال‌های اخیر دیده می‌شود.
کیفیت بالای محصولات شرکت ملی صنایع مس ایران نیز دیگر عاملی است که حضور پررنگ‌تر این شرکت در بازارهای بین‌المللی را محقق ساخته است. از مس تولیدی شرکت ملی صنایع مس ایران، که به سبب عیار بسیار بالا به «پنج نه» معروف است، در بسیاری از صنایع های‌تک و نانو جهان استفاده می‌شود. با توجه به کمیاب بودن ظرفیت تولید مس با این کیفیت در سطح جهان، بدیهی است که رشد ظرفیت‌های تولید این فلز ارزشمند به توسعه صادرات و ارزآوری به کشور کمک خواهد کرد.
در حال حاضر، تقاضای جهانی مصرف مس به 24 میلیون تن می‌رسد و پیش‌بینی می‌شود که ظرف چهار سال آینده، این عدد تا 32 میلیون تن نیز افزایش یابد. گفتنی است که میزان سرانه مصرف مس دنیا در حال حاضر حدود 2/3 کیلوگرم به ازای هر نفر است و تا بیست سال آینده به پنج کیلوگرم می‌رسد. روشن است که با توجه به چشم‌اندازهای فوق، رشد تولید و صادرات مس کشور می‌تواند به عامل تضمین آینده اقتصاد ایران بدل شود.
استراتژی‌هایی برای سودآوری
سودآوری یکی از اصلی‌ترین شاخصه‌های ارزیابی عملکرد هر سازمان محسوب می‌شود. به طور کلی، در سطح جهان، فلز مس از بیشترین حاشیه سود نسبت به سایر فلزات اساسی برخوردار است. در همین راستا، شرکت ملی صنایع مس ایران توانسته است در سال‌های اخیر، با اتخاذ سیاست‌های مناسب، روند سودآوری خود را به میزان قابل‌توجهی بهبود ببخشد. کسب موفقیت‌های پی‌درپی این شرکت در امر سودآوری را می‌توان از دو منظر مورد بررسی قرار داد. نخست، افزایش درآمدهای عملیاتی به سبب رشد تولید، فروش و صادرات محصولات در کنار افزایش جهانی قیمت مس است. در نمودار 1، آمار درآمدهای عملیاتی شرکت ملی صنایع مس ایران در سال‌های اخیر مشاهده می‌شود. درآمدهای عملیاتی این شرکت در سال 1398، با افزایش بیش از 120 درصدی نسبت به سال 1397، به بیش از 224 هزار و 15 میلیارد ریال رسید. شرکت ملی صنایع مس ایران تا پایان بهمن‌ماه سال 1399 توانسته است به درآمد 346 هزار و 698 میلیارد ریال دست یابد که این عدد، نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افزایشی 71 درصدی را نشان می‌دهد.
پارامتر مهم و اثرگذار دیگر بر رشد سودآوری این شرکت، مدیریت هزینه‌های تمام‌شده محصولات آن است. در شرایط فعلی و با وجود نوسانات بازار ارز، تقابلی دائمی بین بالا رفتن هزینه‌های تولید و افزایش نرخ مواد اولیه با سیاست‌گذاری برای کاهش قیمت تمام‌شده وجود دارد و به همین دلیل، شرکت ملی صنایع مس ایران همواره تلاش کرده است تا برای کاهش بهای تمام‌شده کاتد مس، راهبردی را در دستور کار قرار دهد و اجرا کند. در نُه ماه نخست سال جاری نیز، به رغم افزایش نرخ ارز و متعاقبا افزایش نرخ اقلام، شرکت تلاش کرده است اقلام اصلی و استراتژیک مورد نیاز خود را در بازه‌های زمانی مناسب تهیه کند تا در مسیر متعادل کردن بهای تمام‌شده حرکت کند. از جمله مهم‌ترین این اقدامات می‌توان به بهبود ساختار هزینه‌ها، کنترل و پایش نرخ مصرف اقلام پرمصرف مانند گلوله‌ها و مواد شیمیایی، افزایش بهره‌وری، نظارت موثر بر زنجیره تامین، تنوع‌بخشی، افزایش تامین‌کنندگان معتبر داخلی و خارجی و بهبود فرایندهای مصرف و تعمیرات اشاره کرد.
نمود حرکت روبه‌رشد شرکت ملی صنایع مس ایران را در نهایت می‌توان به‌وضوح در رشد سودآوری این شرکت مشاهده کرد. در نمودار 6، میزان سود خالص شرکت ملی صنایع مس ایران در سال‌های اخیر قابل‌مشاهده است. این شرکت در سال 1398 توانست سود خالص 121 هزار و 546 میلیارد ریالی را محقق کند.
گفتنی است که در نُه‌ماهه نخست سال جاری، سود خالص شرکت ملی صنایع مس ایران حدود 173 هزار و 708 میلیارد ریال بود که مقایسه آن با مدت مشابه سال گذشته از افزایش بیش از 100 درصدی سودآوری این شرکت حکایت دارد.
شرکت ملی صنایع مس ایران خطوط اصلی استراتژیک خود را در سه زمینه توسعه کسب‌وکار فعلی، توسعه کسب‌وکار جدید و بهبود کسب‌وکار فعلی تعیین کرده است. نقشه استراتژی این شرکت مشتمل بر تِم‌های استراتژیک و اهداف کلان شرکت و ارتباط بین آن‌ها در چهار دیدگاه مالی، مشتری، فرایندهای داخلی و رشد و نوآوری است. استراتژی‌های اصلی شرکت ملی صنایع مس ایران در سال 1399 به شرح زیر بوده است:
- توسعه فعالیت‌های اکتشافی و تولید و افزایش ظرفیت متناسب با آن؛
- بهینه‌سازی هزینه‌های تولید و فرایندهای کاری؛
- صیانت از ثروت‌های ملی و زیست‌محیطی؛
- ارتقای بهره‌وری نیروی انسانی و تجهیزات؛
- توسعه تعامل با شرکت‌های بزرگ معدنی و صنعتی داخلی و خارجی؛
- توسعه بازارها و فرصت‌های درآمدزایی؛
- ایجاد راهکارهای مناسب و حصول اطمینان از ورود منابع مالی به کشور.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه