به گزارش اخبارفلزات، با وجود جهش‌های مختلف اقتصادی در زمینه‌های غیر نفتی همچون گردشگری، فولاد، ارزهای دیجیتال و…، اما هنوز تجارت نفت و گاز محور اصلی اقتصاد جهان محسوب می‌شود و برخورداری از این ظرفیت به طور بالقوه می‌تواند زمینه‌ساز تامین منابع برای برنامه‌های توسعه‌ای باشد.
دریای خزر نیز همانند خلیج‌فارس دارای ذخایر بزرگ نفتی و گازی است که طی حداقل صد سال اخیر مورد بهره‌برداری کشورهای حاشیه آن ازجمله آذربایجان، روسیه، قزاقستان و ترکمنستان قرار گرفته است. برآوردهای موسسات بین‌المللی درمورد آمار ذخایر اثبات شده نفت و گاز کشورهای حاشیه دریای خزر، حاکی از آن است که ترکمنستان با یک میلیارد بشکه ذخیره نفت و ۱۹ تریلیون فوت مکعب گاز، روسیه با ۱,۶ میلیارد بشکه ذخیره نفت و ۱۰۹ تریلیون فوت مکعب گاز، آذربایجان با ۵.۸ میلیارد بشکه ذخیره نفت و ۵۱ تریلیون فوت مکعب گاز، قزاقستان با ۳۲ میلیارد بشکه ذخیره نفت و ۱۰۴ تریلیون فوت مکعب گاز و ایران با ۵۰۰ میلیون بشکه نفت و دو تریلیون فوت مکعب گاز ذخایر متفاوتی در دریای خزر دارا هستند.
البته روسیه به علت تولید بالای نفت خود که بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز است خیلی به نفت و گاز خزر نیاز ندارد و به آن متکی نیست. اما با این حال کشورهای حاشیه خزر سال‌ها است در حال استفاده و استخراج نفت و گاز از خزر هستند و ایران نیز تاکنون از این سفره بهره‌ای نبرده است.
بزرگ‌ترین ذخیره کشف شده نفت و گاز ایران در دریای خزر مربوط به سایت سردار جنگل در فاصله ۱۸۸ کیلومتری شرق رشت مرکز استان گیلان در سواحل شهرستان رودسر است. علاوه بر شناسایی ۵۰۰ میلیون بشکه نفت سبک مرغوب، طبق برآوردهای اولیه، حجم گاز این حوزه نیز ۵۰ میلیارد فوت مکعب است که با مصرف ۱۰ سال کشور برابری می‌کند.
با توجه به قیمت جهانی نفت سبک در چرخه اوپک که در زمان نگارش این گزارش ۱۰۰ دلار در هر بشکه قیمت‌گذاری شده است، در حال حاضر تقریبا ذخیره‌ای به ارزش ۵۰ میلیون دلار یا ۱۳ میلیون و ۷۰۰ میلیارد ریال در میدان نفتی سردار جنگل وجود دارد که این میزان حدودا ۶۰ درصد از بودجه کل کشور در سال ۱۴۰۰ است. بودجه کشور در سال گذشته حدود ۲۴ میلیون و ۳۵۷ هزار و ۷۸میلیارد ریال بود.
لازم به ذکر است که ظرفیت اسمی و ناخالص این میدان حدود دو میلیارد بشکه است که ارزش تقریبی آن حدود ۲۰۰ میلیون دلار یا ۵۳ میلیون میلیارد ریال است که دو برابر بودجه یک ساله کشور در سال گذشته است.
حال این میزان بدون محاسبه ریالی بیش از ۵۰ میلیارد فوت مکعب گاز است، اما با این وجود هنوز میادین نفت و گاز گیلان مورد بهره‌برداری قرار نگرفته‌اند که در صورت استفاده می‌تواند تحولی عظیم در حوزه اشتغال، توسعه اقتصادی و همچنین تامین نیازهای ایران و کشورهای همسایه ایجاد کند.
مشکلات استخراج نفت از اعماق دریای خزر
با وجود سرمایه عظیم نفت و گاز در سواحل گیلان، استخراج این منابع کار آسانی نبوده و با مشکلات فنی مواجه است. با توجه به اینکه قسمت عمیق آب‌های خزر سهم ایران و به خصوص استان گیلان است، عمق زیاد آب، بسته بودن دریای خزر و ارتباط نداشتن با آب‌های آزاد و محدودیت‌های عملیاتی در ارتباط با حمل‌ونقل تجهیزات از چالش‌های مهم این حوزه محسوب می‌شوند.
همچنین نباید شرایط متغیر جوی و اقلیمی، فاصله زیاد چاه از ساحل و پشتیبانی بسیار سخت و پیچیده و تحریم‌های فناورانه را از یاد برد که چالش‌های اصلی کار استخراج در خزر به شمار می‌رود.
البته ایران دارای تجارب بسیاری در زمینه توسعه و تولید از میدان‌های هیدروکربنی در بخش فراساحل است، اما این تجارب مربوط به بخش‌های کم‌عمق جنوبی کشور است. دریای خزر به علت عمق زیاد، شرایط ویژه‌ای را در همه مراحل مربوط به حفاری، توسعه، تولید و انتقال می‌طلبد.
با وجود اینکه فناوری کشف میدان گازی و نفتی در آب‌های عمیق که پیشتر در اختیار پنج کشور فرانسه، انگلیس، برزیل، روسیه و چین بود، علی‌رغم تحریم‌های دشمنان برای جلوگیری از پیشرفت و توسعه کشور، به همت و تلاش دانشمندان و مهندسان داخلی، ایران تنها کشور منطقه و عضو اوپک است که توانسته به فناوری پیچیده و حساس اکتشاف نفت در آب های عمیق دست یابد.
حرکت سیزدهم برای کیش و مات نفت و گاز خزر
موضوع بهره‌برداری از نفت و گاز خزر مسئله تازه‌ای نیست و قدمتی چندین دهه دارد. حتی سال ۱۳۹۲ با وجود اعلام کشف سایت دوم در میادین سردار جنگل رودسر، کشف جدید نیز فقط در حد خبر باقی ماند و به صفحات فراموشی سپرده شد.
اما این موضوع باروی‌کار آمدن دولت سیزدهم در دستور کار نماینده عالی دولت در استان گیلان قرار گرفت و مهم‌تر آنکه به گزینه روی میز اسدالله عباسی به عنوان مطالبه استان و مردم تبدیل شد.
اسدالله عباسی که به عنوان استاندار گیلان انتخاب شد، تنها پس از حدود یک ماه پیگیری بهره‌برداری از منابع نفتی خزر را در دستور کار خود قرار دارد. وی در سال ۱۴۰۰ در دیداری با مدیرعامل شرکت نفت خزر بر فعال‌سازی میدان نفت و گاز گیلان تاکید کرد و برقراری هماهنگی‌های بین دستگاهی برای رسیدن به این هدف را خواستار شد.
وی مسکوت ماندن بیش از دو دهه‌ای بهره‌برداری نفت و گاز خزر در شرق استان را نتیجه بی‌تدبیری دانست و فعال شدن مخازن نفت و گاز شمال کشور و گیلان را مطالبه مردم و نیاز استان عنوان کرد.
اسدالله عباسی استاندار گیلان، پیگیری موضوع بهره‌برداری از نفت گاز خزر در گیلان را برنامه خود در زمان کسب رای اعتماد دولت به عنوان استاندار دانست و اظهار داشت: طی هشت سال گذشته مسئولان مربوطه هیچ اهتمام و اعتقادی به پیگیری فعال‌سازی مخازن نفت و گاز در این منطقه نداشته‌اند که این عمل تاسف‌انگیز است.
وی بر عزم و اراده دولت سیزدهم و شخص رئیس جمهور در توسعه کشور تاکید کرد و افزود: در راستای فعال شدن میدان نفت و گاز استان، انگیزه و اراده کامل وجود دارد چراکه به ثمر رسیدن آن، اهمیت زیادی در بر خواهد داشت.
استاندار گیلان معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گیلان را مکلف کرد که در جهت انجام هماهنگی‌های بین دستگاهی در استان، اقدامات لازم را صورت دهد.
پیگیری‌های نماینده عالی دولت در حالی است که وزیر نفت چندی پیش بر بازگشت فروش نفت کشور به دوران پیشا‌تحریمی اشاره کرد و گفت: تحریم‌ها هیچ سدی برای فروش نفت ما به شمار نمی‌آیند.
فعال‌سازی با مدیریت جهادی
مدیرعامل شرکت نفت خزر نیز در این دیدار، با اشاره به گزارش‌های ارائه شده به وزیر نفت و استقبال اوجی از فعال شدن مخازن انرژی شمال کشور بیان کرد: در دولت سیزدهم، رویکرد استفاده از ظرفیت‌های داخلی با جدیت دنبال می‌شود.
مراد کمالی در ادامه عنوان کرد: در خصوص مخازن نفت و گاز شمال کشور، پژوهش‌هایی توسط موسسات داخلی و همچنین بین‌المللی، انجام شده و در حوزه مطالعاتی اقدامات کافی صورت گرفته است.
وی با تصریح اینکه برای به ثمر نشستن مطالعات، برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت مد نظر داریم، تصریح کرد: به صورت جهادی این ظرفیت را که موجب افتخار و اقتدار کشور و مردم شریف شمال ایران است، فعال می‌سازیم.
ثمره نفت و گاز خزر بر اقتصاد خزرنشینان
حسین حسینی کارشناس مسائل اقتصادی، درباره اثرگذاری بهره‌برداری از نفت و گاز خزر تاکید کرد: ایران در بهره‌برداری از نفت و گاز خزر عقب است که با توجه به اشتراکات مخازن و میادین، لازم است به صورت جدی در این زمینه ورود کند.
وی با بیان اینکه به طور حتم بهره‌برداری از ذخایر انرژی می‌تواند در توسعه اقتصادی، زیرساختی و حل معضلاتی همچون بیکاری موثر باشد ادامه داد: سرمایه بزرگی در سواحل خزر دست نخورده هستند که متاسفانه از سوی کشورهای همسایه در حال بهره‌برداری است.
کارشناس مسائل اقتصادی یکی از موانع بهره‌برداری از نفت گاز خزر را محاسبات هزینه‌ای برای ایجاد سکوهای استخراج عنوان کرد و گفت: شاید میزان ذخایر در این پهنه قابل قیاس با جنوب کشور نباشد اما با احداث سکوهای کوچک می‌توان با هزینه کم اقدام به استخراج کرد.
استاد پیشین اقتصاد دانشگاه همچنین به مشکلات زیست‌محیطی این حوزه اشاره کرد: نباید در این بخش شتاب‌زده عمل کنیم؛ چراکه تاکنون آسیب‌های زیست‌محیطی بسیاری از مدیریت نادرست متوجه استان‌های شمالی شده است، اما از سوی دیگر نباید نسبت به این سرمایه بزرگ هم بی‌تفاوت بود.
حسینی همچنین ادامه داد: باید به این نکته توجه داشت که اگر مذاکرات برجام به سرانجام برسد و تحریم ها برداشته شود، بهره‌برداری از نفت و گاز خزر حجم عظیمی از سرمایه را وارد کشور و به خصوص استان گیلان خواهد کرد که حتی می‌تواند برای توسعه اقتصادی استان‌های همجوار نیز موثر باشد.
وی استفاده از فاینانس و همچنین سرمایه‌گذاری خارجی را در این حوزه بسیار مهم دانست و تاکید کرد: موانع فنی در این بخش وجود دارد که البته با توجه به روابط ایران با کشورهای پیشرو و تجربه ما در این بخش قابل برطرف شدن هستند.
کارشناس مسائل اقتصادی استان گیلان و استان‌های شمالی را دارای مشکلاتی از جمله موضوع بیکاری، عدم پیشرفت و توسعه و همچنین محدودیت منابع برای زیرساخت دانست و اضافه کرد: فارغ از استخراج نفت، فعالیت نفت و گاز به خودی خود منجر به شکوفایی اقتصادی در بخش‌های مختلف شغلی و صنفی خواهد شد.
علاوه‌براین باید گفت که با تولید و استخراج نفت و گاز در گیلان، نه تنها صنعت این استان شکوفاتر خواهد شد، بلکه از میزان معضل بیکاری نیز کاسته می‌شود و به همین دلیل مردم منتظر هستند تا شاهد بهره‌برداری خردمندانه از منابع نفت از استان سرسبز خود باشند که این امر به طور حتم در نهایت به سود کشور خواهد بود.
اکتشافات و برخورداری از ذخایر نفتی و گازی دریای خزر در آب‌های گیلان یکی از منابع درآمدی کشور بود که طی سال‌های اخیر به دلایل مختلف مسکوت ماند اما اکنون استاندار گیلان در نشستی با مدیرعامل شرکت نفت خزر بر ضرورت پیگیری، فعال‌سازی و بهره‌برداری از منابع نفتی تاکید کرد.
شایان ذکر است که دریای خزر از لحاظ توزیع میادین نفت و گاز بسیار غنی است و اگر تولید و استخراج این منابع در این منطقه شتاب گیرد ، فرصت‌های شغلی جدیدی نیز ایجاد می‌شود و امکانات تولیدی گسترش می‌یابد که این امر باعث تحول، توسعه، پیشرفت منطقه و بارقه امید مردم گیلان خواهد شد.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه