فروکروم در زمره فروآلیاژهایی است که با هدف بهبود کیفیت محصولات فولادی مختلف از جمله فولادهای ضدزنگ، ضدسایش و مقاوم در برابر خوردگی در صنایع فولادسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به همین دلیل، رشد صنعت فولاد بدون توسعه صنعت تولید فروکروم و دسترسی به این محصول ممکن نخواهد بود. مجتمع فروکروم جغتای، با ظرفیت اسمی تولید ۲۵ هزار تن فروکروم، به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فروکروم پرکربن کشور، سابقه پانزده سال فعالیت در این عرصه را دارد و در سال‌های اخیر، به رغم چالش‌های موجود، فعالیت خود را توسعه داده و همزمان با تامین نیاز صنایع داخل کشور، در مسیر رشد صادرات و ارزآوری به کشور نیز حرکت کرده است. واگذاری راهبری این مجتمع از سوی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران به بخش خصوصی در سال ۱۳۹۶ موجب شد تا جهش قابل توجهی در تولید و فروش مجتمع فروکروم جغتای رخ دهد، به گونه‌ای که این مجتمع، که تا چندی پیش از حدود یک‌سوم ظرفیت اسمی خود بهره می‌برد، هم‌اکنون در مسیر تحقق ظرفیت اسمی خود قرار گرفته است.
مواد اوليه، چالش اصلی رشد نرخ بهره‌برداری
تا چندی پیش، مسئله خام‌فروشی و صادرات سنگ معدنی کرومیت چالش اصلی صنعت فروکروم کشور برشمرده می‌شد. مزایای صادرات این محصول در مقایسه با فروش آن به صنایع تولیدکننده داخلی موجب می‌شد تا اکثر معدن‌داران کشور صادرات این محصول را در اولویت خود قرار دهند. اما حدود یک سال پیش، وضع عوارض ۲۵ درصدی بر صادرات سنگ کرومیت سبب شد تا به میزان قابل ملاحظه‌ای از خام‌فروشی این محصول به کشورهای خارجی جلوگیری شود. اگرچه با اعتراضات معدن‌داران، این عوارض تا حدود ۱۰ درصد کاهش یافت، اما همین مقدار نیز صادرات سنگ کرومیت خام را تا حد زیادی کاهش داد.
محمدرضا پیرحسین‌لو، مدیر مجتمع فروکروم جغتای، در این خصوص اعتقاد دارد که در سال‌های اخیر، صادرات بی‌رویه و عدم تامین مواد اولیه مورد نیاز، مانع اصلی رشد نرخ بهره‌برداری از ظرفیت اسمی این مجتمع بوده است.
وی می‌گوید با توجه به اینکه مجتمع فروکروم جغتای فاقد معدن است و حلقه اتصال به مواد اولیه و معدن برای این مجتمع وجود ندارد، حمایت‌های دولتی در زمینه اختصاص معادن کرومیت به مجتمع فروکروم جغتای سبب خواهد شد تا در کنار تامین مواد اولیه، بستر مناسبی برای توسعه اکتشافات ذخایر این ماده معدنی و اشتغال‌زایی هرچه بیشتر در منطقه فراهم آید. البته واگذاری راهبری مجتمع به بخش خصوصی تا حد زیادی موجب حل این معضل شده است. بخش خصوصی با بسیاری از مشکلات و چالش‌های سازمان‌های دولتی در زمینه تامین مواد اولیه روبه‌رو نیست و به همین دلیل، شرکت‌های خصوصی قادرند مواد اولیه مورد نیاز خود را به‌راحتی از منابع مختلف خریداری کنند. در همین راستا، شرکت پارت گوال، راهبر مجتمع فروکروم جغتای، توانسته است در سال‌های اخیر، هم‌راستا با رشد تولیدات، مواد اولیه مورد نیاز خود را تامین کند.
مسئله اثرگذار دیگر در این حوزه، ظرفیت پایین برق کشور است. این مسئله خصوصا در فصل تابستان، که پیک مصرف برق محسوب می‌شود، مانعی بزرگ برای تحقق ظرفیت‌های تولیدی کارخانجات مختلف است؛ زیرا این واحدها، به سبب محدودیت‌های موجود در دسترسی به برق مورد نیاز، تولید خود را کاهش می‌دهند و یا متوقف می‌کنند. مجتمع فروکروم جغتای نیز از این قاعده مستثنا نیست و ناچار است در ایام گرم سال، کوره خود را خاموش کند یا تولید خود را به حداقل برساند که این مسئله تبعات بسیاری در بهره‌برداری از ظرفیت‌های تولیدی خواهد داشت.
بخش خصوصی، زمينه‌ساز جهش توليد
آمار تولید مجتمع فروکروم جغتای را از زمان آغاز بهره‌برداری تاکنون می‌توان در سه مقطع زمانی مختلف مورد بررسی قرار داد. در دوره زمانی اول (از ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۳)، آمار تولیدات این مجتمع به کمتر از ۷هزار تن فروکروم در سال می‌رسید، اما از سال ۱۳۹۳ که ابتدای راه‌اندازی مجدد کارخانه مجتمع فروکروم جغتای بود، تولیدات این مجتمع رشد قابل توجهی کرد و در سال ۱۳۹۴ به ۸ هزار و ۲۰۰ تن و در سال ۱۳۹۵ به حدود ۹ هزار تن رسید. در سال ۱۳۹۶، با واگذاری راهبری این مجتمع به شرکت پارت گوال، تحول بزرگی در آمار تولیدات این شرکت پدید آمد، به گونه‌ای که آمار تولیدات آن در سال ۱۳۹۸، با جهشی بیش از دوبرابری نسبت به سال ۱۳۹۶، به ۲۰ هزار و ۶۴۹ تن رسید. گفتنی است که در سال جاری نیز تولید این شرکت تا پایان تاریخ ۲۰ مرداد به بیش از ۸ هزار و ۳۰۰ تن رسیده و برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته به سمتی است که ظرفیت اسمی این مجتمع محقق شود.
شایان ذکر است که با توجه به ظرفیت سالیانه حدود ۹ هزار تنی مصرف فروکروم پرکربن در ایران، مازاد محصول تولیدی به کشورهای اروپایی نظیر آلمان، بلژیک، اسپانیا، لهستان و جمهوری چک و نیز کشورهای حوزه اوراسیا صادر می‌شود.
شرکت پارت گوال، به عنوان راهبر مجتمع فروکروم جغتای، علاوه بر رشد بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود این مجتمع، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای را در خصوص افزایش تولید و توسعه ظرفیت‌های تولیدی در دستور کار خود قرار داده است. از جمله این طرح‌ها می‌توان به احداث واحد جداسازی فلز از سرباره، طرح احداث کارخانه ۲۵ هزار تنی فروسیلیس و طرح تغلیظ خاک کرومیت اشاره کرد.
قوانين نامناسب، مانعی در برابر توسعه
شرایط امروز مجتمع فروکروم جغتای را می‌توان به عنوان یک الگوی مناسب از همکاری بخش خصوصی و دولتی نام برد. این مجموعه هم‌اکنون نه‌تنها به عنوان یک کارخانه صادرات‌محور با حداکثر ظرفیت در حال تولید است، بلکه موجبات اشتغال قابل توجهی را در منطقه کمتر توسعه‌یافته جغتای فراهم ساخته است؛ چنان‌که تعداد پرسنل این مجموعه که قبل از واگذاری به راهبر ۱۳۵ نفر بود، هم‌اکنون به حدود ۲۵۵ نفر رسیده است. به رغم این روند روبه‌رشد، اتخاذ سیاست‌های بعضا نامناسب از سمت نهادهای بالادستی در حوزه صادرات معضلات فراوانی را در حوزه رشد تولید و فروش محصولات این مجتمع ایجاد کرده است.
رضا نخعی، مدیرعامل شرکت پارس گوال، راهبر مجتمع فروکروم جغتای، عدم ثبات قوانین در حوزه صادرات و واردات را یکی از چالش‌های اساسی در زمینه تامین مواد اولیه و توسعه صادرات می‌داند. وی می‌گوید رشد و توسعه مجتمع در قالب نگاه صادرات‌محور به محصول تولیدی و انتقال تکنولوژی و ماشین‌آلات منطبق بر فناوری روز، میسر است. با این حال، عدم ثبات قوانین صادرات و واردات نه‌تنها طی این مسیر را بسیار سخت می‌کند، بلکه موجب فرصت‌سوزی حضور سرمایه‌گذاران خارجی علاقه‌مند در بازار ایران نیز می‌شود. مثالی روشن در این خصوص، قواعد و قوانین رفع تعهد ارزی ناشی از صادرات است. همچنین عدم بهره‌مندی شرکت‌های راهبر از قوانین تسهیل‌گر از دیگر موانع موجود در این حوزه است. بسیاری از قوانین تسهیل‌گر وزارت صنعت، معدن و تجارت در خصوص مجموعه‌های تولیدی، منوط به دارا بودن پروانه بهره‌برداری هستند، اما به سبب عدم انتقال پروانه بهره‌برداری به نام راهبران، این شرکت‌ها از هرگونه قانون حمایتی محروم می‌شوند.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه