به گزارش «فلزات‌نیوز»، فولاد در کشور ما به طور عمده با استفاده از آهن اسفنجی در واحدهای احیا مستقیم و ذوب آن در کوره قوس الکتریکی (EAF) تولید می‌شود. طبق آمار ارائه شده توسط انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، ۲۵ میلیون و ۴۵۹ هزار تن آهن اسفنجی در هشت ماهه ۱۴۰۲ توسط شرکت‌های فولادی تولید شده که این میزان با افزایش ۵٫۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل (۲۴ میلیون و ۱۵۷ هزار تن) همراه بوده است. رشد تولید آهن اسفنجی در این بازه زمانی، حاکی از اهمیت فراوان این محصول در صنعت فولاد کشور بوده و طرحهای پیشران پیشرفت اقتصادی با هدف احداث واحدهای جدید احیا مستقیم و افزایش ظرفیت تولید آهن اسفنجی، در دستور کار شرکت‌های بزرگ معدنی و صنعتی قرار گرفته است.
گاز، یکی از مهم‌ترین پارامترهای تولید آهن اسفنجی در واحدهای احیا مستقیم به شمار می‌آید و نه تنها به عنوان یک حامل انرژی بلکه به عنوان خوراک اولیه در تولید این محصول استفاده می‌شود. بخش قابل‌توجهی از مصرف گاز در زنجیره فولاد کشور، به واحدهای تولیدکننده آهن اسفنجی تعلق دارد و محدودیت تامین پایدار گاز مورد نیاز این واحدها در روزهای سرد سال، علاوه بر کاهش تولید در زنجیره فولاد، منجر به توقف تولید و تعطیلی واحدهای احیا مستقیم شده است. تولیدکنندگان آهن اسفنجی در حالی با معضل محدودیت گاز در فصل زمستان مواجهند که طبق بررسی‌های انجام شده، سهم صنعت فولاد از مصرف گاز کشور تنها ۵ درصد است. با این وجود، متاسفانه شاهد قطعی گاز در این واحدها طی روزهای سرد سال هستیم و این معضل، نتیجه‌ای جز ضرر و زیان‌های مالی هنگفت برای تولیدکنندگان آهن اسفنجی به همراه نداشته است.
در حال حاضر زنجیره فولاد، بخش قابل‌توجهی از صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است؛ به نحوی که علاوه بر تامین نیاز بازار داخل به انواع محصولات فولادی، امکان توسعه بازارهای صادراتی و ارزآوری بییشتر به داخل کشور فراهم شده است. علاوه‌براین، فعالان این صنعت از بالادست تا پایین‌دست زنجیره، زمینه اشتغال‌زایی فراوانی را در سراسر کشور به ویژه در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته ایجاد کرده‌اند. بنابراین می‌توان گفت هرگونه توقف تولید ناشی از قطعی گاز در واحدهای مختلف فولادی به ویژه احیا مستقیم، خسارات جبران‌ناپذیری به اقتصاد کشور و اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم هزاران نفر وارد می‌کند. در حالی که با توجه به هدف‌گذاری تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴، باید میزان سرمایه‌‌گذاری جهت احداث واحدهای تولید آهن اسفنجی افزایش یابد و زیرساخت‌های لازم در این زمینه به ویژه گاز مورد نیاز این واحدها نیز فراهم شود. همچنین باید به این نکته توجه داشت که میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای در تولید فولاد به روش کوره قوس الکتریکی، نسبت به روش کوره بلند کمتر است و با توجه به الزام فولادسازان جهان به تولید فولاد سبز تا سال ۲۰۵۰، بنابراین باید بیش از پیش شرایط مطلوب و مساعد تولید آهن اسفنجی در واحدهای احیا مستقیم فراهم شود.
فرهنگ‌سازی مناسب و گسترده، یکی از مهم‌ترین راهکارهایی است که می‌تواند در این زمینه موثر واقع شود. متاسفانه بخش عمده‌ای از هدررفت انرژی در کشور، مرتبط با بخش خانگی است و با علم به این موضوع، همچنان قطعی گاز و حتی برق واحدهای صنعتی در روزهای سرد سال در اولویت قرار دارد. از این رو باید یک فرهنگ‌سازی جامع در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش خانگی، تجاری و نیمه‌صنعتی انجام شود؛ علاوه‌براین، متناسب‌سازی قیمت حامل‌های انرژی به ویژه گاز در بخش خانگی نیز باید در دستور کار دولت و وزارتخانه‌های ذی‌ربط قرار گیرد تا این مهم در کنار فرهنگ‌سازی، منجر به مصرف بهینه انرژی در این بخش شود. کشوری مانند ژاپن که منابع انرژی چندانی در اختیار ندارد، با برنامه‌ریزی هدفمند و فرهنگ‌سازی و مدیریت مصارف انرژی، با تولید ۸۰ میلیون تن فولاد خام در ۱۱ ماهه سال جاری میلادی، در جایگاه سومین فولادساز برتر جهان قرار دارد اما کشور ما علی‌رغم برخورداری از ذخایر عظیم گاز طبیعی در جهان، متاسفانه در میزان هدرفت انرژی و عدم مصرف بهینه آن، سرآمد است!
در پایان باید گفت با توجه به تاکید مقامات و مسئولان بر اهمیت رونق تولید بر اقتصاد و اشتغال‌زایی در کشور، باید زمینه تامین پایدار انرژی صنایع به ویژه صنعت استراتژیک و مهمی همچون فولاد در روزهای گرم و سرد سال فراهم شود تا در کنار فرهنگ‌سازی و متناسب‌سازی قیمت حامل‌های انرژی به ویژه در بخش خانگی، شاهد توسعه تولید آهن اسفنجی و انواع محصولات فولادی با ارزش افزوده بالا در آینده باشیم.
یادداشت: فاطمه علمداری – مديرعامل گروه صنعتی توليدی نوين فولاد قائم اميد نور
ثبت دیدگاه