طرح اکتشاف و تجهیز ذخایر پتاس یک طرح عمرانی و ملی است که با توجه به نتایج طرح پی‌جویی و اکتشاف سراسری پتاس طی سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵ توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور انجام شده است. در بین شصت محدوده موجود در کشور، دارا بودن بالاترین عیار پتاسیم (شش گرم در هر لیتر شورابه) به عنوان اولویت اصلی برای احداث کارخانه فرآوری پتاس تعیین شده است. طبق نتایج اکتشافی اولیه، وسعت محدوده معدن پتاس خوروبیابانک بالغ بر دو هزار و ۲۵۰ کیلومتر مربع و ذخیره شورابه قابل‌استخراج از آن ۴۵۰ میلیون متر مکعب برآورد شده است و بر اساس نتایج حاصل از اکتشافات تکمیلی در این محدوده، ذخیره قطعی و قابل‌استخراج معدن پتاس خوروبیابانک بالغ بر ۲٫۵ میلیارد متر مکعب شورابه تخمین زده می‌شود. در حال حاضر، مجتمع پتاس اولین تولیدکننده پتاس در کشور به شمار می‌آید.
چشم‌انداز روشن معدنی
بر اساس تخمین ذخیره اولیه و ظرفیت کارخانه فراوری احداث‌شده، عمر معدن پتاس خوروبیابانک حداقل سی سال برآورد شد، اما با تخمین ذخیره جدید، عمر این معدن بیش از پنجاه سال خواهد بود. در زمینه توسعه اکتشافات هم چند پهنه مستعد مورد مطالعه قرار گرفته که به شناسایی چند محدوده قابل‌اتکا از نظر ذخیره منتج شده است: معدن پتاس پلایای میانی با وسعت دو هزار و ۶۵۰ کیلومتر مربع و ذخیره قطعی یک میلیارد و ۲۰۰ متر مکعب شورابه، که گواهی کشف آن توسط شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران اخذ شده است، و معدن پتاس پلایای مهرجان، که در مرحله اخذ گواهی کشف قرار دارد. در ضمن، اقدامات اولیه به منظور مطالعه سایر محدوده‌های شورابهای کویر مرکزی ایران، از جمله پلایای جندق و چوپانان هم در دست انجام است.
عمده محصولات مجتمع پتاس خوروبیابانک شامل نمک صنعتی (کلرید سدیم)، کلرید پتاسیم (پتاس)، کلرید منیزیم (بیشوفیت) و محلول تثبیت خاک و کنترل گردوغبار «SSR400» است که در صنایع مختلف از قبیل کشاورزی، پتروشیمی و راه‌سازی مصرف می‌شود. با توجه به ضرورت برنامه‌ریزی به منظور احداث خط تولید صنایع پایین‌دستی، برنامه‌ریزی مناسب برای احداث کارخانه کلرید کلسیم و هیدرواکسید منیزیم صورت پذیرفته است.
با عنایت به نیاز داخل کشور که سالانه حدود ۲۵۰ هزار تن است، اولویت اصلی بازاریابی و فروش محصولات مجتمع، تامین نیاز داخلی است. البته با توجه به واگذاری راهبری مجتمع به سرمایه‌گذار بخش خصوصی (شرکت مجتمع فراورده فسفات کارون)، راهبر موظف است که برای احداث کارخانه جدید به منظور رسیدن به ظرفیت ۱۰۰ هزار تن در سال در مجتمع پتاس و همچنین احداث کارخانه ۱۰۰ هزار تنی در پلایای ترود اقدام کند. در مورد محصول کلرید پتاسیم، در صورت تحقق چشم‌انداز ۱۴۰۴ و دستیابی به ظرفیت تولید ۲۰۰ هزار تن، مجتمع پتاس می‌تواند نیاز را تامین کند. در خصوص سایر محصولات جانبی مجتمع مانند نمک، با وجود بازارهای بالقوه خارجی، در صورت ایجاد زیرساخت حمل‌ونقل مناسب، امکان صادرات وجود دارد.
دورنمای توسعه
با آغاز به کار رسمی کارخانه فرآوری پتاس خوروبیابانک از سال ۱۳۹۴، روند استخراج ماده معدنی و تولید محصولات مجتمع همواره روبه‌رشد بوده، به نحوی که تولید محصول اصلی یعنی کلرید پتاسیم از ۵ هزار و ۴۰۰ تن در سال ۱۳۹۴ به بیش از ۲۱ هزار تن در یازده‌ماهه سال ۱۳۹۹ رسیده است و ان‌شاءالله این رقم در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۳۲ هزار تن خواهد رسید. تولید سایر محصولات هم، که عملا محصولات فرعی (By Product) محسوب می‌شوند، به تبع افزایش میزان استخراج ماده معدنی، همواره با افزایش همراه بوده است.
حوزه استحصال منابع تبخیری، شامل طیف گسترده املاح مختلف، ظرفیت بسیار بالایی برای اجرای طرح‌های تولیدی دارد. در همین راستا، ظرفیت‌های بالقوه مجتمع پتاس خوروبیابانک به منظور اجرای طرح‌های توسعه‌ای بر اساس عناصر مختلف موجود در ماده معدنی (شورابه) معدن در نظر گرفته شده است. با توجه به سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری برای اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی و در راستای استفاده از توان مالی و مدیریتی بخش خصوصی کشور، مدیریت مجتمع پتاس خوروبیابانک ضمن حفظ مالکیت ۱۰۰ درصدی دولت توسط سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) بر اساس بند ت ماده ۳۵ قانون رفع موانع تولید، از اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۸، به منظور راهبری کلیه امور اکتشاف و استخراج ذخایر معدن، تولید و فروش محصولات، سرمایه‌گذاری و اجرای طرح‌های توسعه‌ای، به بخش خصوصی (شرکت فراورده‌های فسفات کارون) واگذار شده است.
در مسير بومی‌سازی
با توجه به اهمیت بسیار بالای تامین زیرساخت‌ها در برنامه‌ریزی تولید و افزایش تولید، در حال حاضر بزرگ‌ترین چالش این مجتمع، زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای است که با توجه به واقع شدن مجتمع پتاس در بخش مرکزی کویر ایران، بسیار اهمیت دارد. با وجود اینکه بیش از پانزده سال از پیاده‌سازی تکنولوژی و ماشین‌آلات خط تولید پتاس خوروبیابانک می‌گذرد، هنوز هم پیشرفته‌ترین تکنولوژی فراوری پتاس از منابع شورابهای جهان محسوب می‌شود. نکته قابل‌توجه این است که با وجود اینکه تجهیزات تخصصی خط تولید تماما ساخت کشورهای معتبر اروپایی‌اند، کارشناسان مجرب این مجتمع، با تبدیل تهدیدات ناشی از تحریم‌ها در طی سال‌های گذشته به فرصت، ضمن بهره‌گیری از توان شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی، اقدام به مهندسی معکوس و بومی‌سازی مواد اولیه، لوازم یدکی و برخی از تجهیزات کرده‌اند. بارزترین و مهم‌ترین اقدام برای بومی‌سازی در مجتمع پتاس خوروبیابانک، سنتز و شبیه‌سازی عامل کلکتور فلوتاسیون نمک در فرایند تولید پتاس بوده است.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه