با توجه به افزايش کاربرد روزافزون فلز مس در صنايع مختلف و همچنين مصرف چند برابری آن درخودروهای برقي در مقايسه با خودروهای بنزيني و گازوئيلي و برنامه کشورهای توسعه‌يافته در جهت حذف خودرو با سوخت فسيلي طي چند سال آينده، افزايش توليد و همچنين صادرات محصولات مسي و آلياژی به منظور ايجاد ارزش افزوده بيشتر در دستور کار کشورهای در حال توسعه قرار گرفته است. در حالی که حدود ۳۰۰ هزار تن کاتد مس در ايران توليد مي‌شود و فرآوری و توليد انواع محصولات مسي و آلياژی و در ادامه صادرات آن‌ها مي‌تواند زمينه ارزآوری و همچنين اشتغال‌زايی آن هم در شرايط تحريمی را فراهم سازد، دولت توليدکنندگان اين محصولات را موظف به عرضه ۱۰۰ درصدی ارز حاصل از صادرات در سامانه نيمايي کرده است. شرکت صنايع مس شهيد باهنر به عنوان بزرگ‌ترين توليدکننده محصولات نيمه‌ساخته مسي و آلياژی در خاورميانه همواره عملکرد موفق و روبه‌رشدی در صادرات محصولات توليدی خود داشته است و بدون شک با رفع ۱۰۰ درصدی تعهد ارزی، عملکرد صادراتی و سودآوری اين شرکت با چالش مواجه خواهد شد. در همين راستا، خبرنگار پايگاه خبري و تحليلي «فلزات آنلاين» گفت‌وگويی با مجيد ضيایی، مديرعامل اين شرکت تدارک ديده است که متن کامل آن را در ادامه خواهيد خواند:
توضيحاتی در خصوص تاريخچه شرکت صنايع مس شهيد باهنر و سبد محصولات توليدی اين شرکت ارائه بفرماييد.
شرکت صنایع مس شهید باهنر ۳۷ سال قبل به عنوان صنایع جنبی مس و با هدف ایجاد ارزش افزوده بر روی کاتد تولیدی در مجتمع مس سرچشمه پایه‌ریزی شد. این شرکت از ۶ کارخانه ذوب و ریخته‌گری، نورد، اکستروژن و کشش، تولید لوله مسی، باسبار و سکه‌زنی تشکیل شده است. این مجموعه که بزرگ‌ترین کارخانه تولید محصولات مسی و آلیاژهای مس در خاورمیانه به شمار می‌آید، هم‌اکنون بالغ بر سه هزار کد محصول صادراتی بر پایه مس تولید می‌کند که ارزش افزوده حدود ۱۵ تا ۲۰ درصدی برای کاتدهای تولیدی در معادن مس به دنبال دارد. سبد تولیدات شرکت صنایع مس شهید باهنر شامل گسترده‌ترین محصولات مسی و آلیاژی به صورت ورق (کویل، تسمه و فویل)، لوله (شاخه، کویل و پن‌کیک) و مقاطع (سه گوش، چهار گوش، ۶ گوش و میلگرد توپر و توخالی) است. تمامی محصولات این شرکت مطابق با استانداردهای روز دنیا و با استفاده از نیروی انسانی متخصص و ماشین‌آلات روز و پیشرفته در مجموعه تولید می‌شوند. شرکت صنایع مس شهید باهنر با توجه به نیازمندی‌های صنایع پایین دستی، محصولات نوردی مسی خود را در قالب چهار آلیاژ TPC ،DHP ،DLP و CuSn عرضه می‌کند. محصولات نوردی برنجی این شرکت در دو شکل ورق و تسمه با آلیاژهای ۶۳B، ۶۵B و ۷۰B تولید می‌شوند. در شرکت صنایع مس شهید باهنر علاوه بر آلیاژهای برنجی، تسمه و ورق با آلیاژهای دیگری نیز تولید می‌شوند که کاربردهای ویژه دارند. این گروه از محصولات شامل ورق و تسمه فسفر برنز، برنز آلومینیم، نیکل براس و نیکل سیلور است. همچنین لوله‌های مسی بسته به نیاز بازار در سه گروهTPC ،DLP ، DHP و لوله‌های برنجی نیز به منظور مصرف در شیرآلات، رادیاتور خودرو و لوستر تولید می‌شوند.
ارزيابي شما از عملکرد ۱۰ ماهه امسال شرکت صنايع مس شهيد باهنر در توليد و فروش چيست؟
مجموع تولید انواع محصولات مسی و آلیاژی مجموعه در ۱۰ ماهه امسال، به ۲۹ هزار و ۵۶۶ تن رسیده است که در مقایسه با ۲۹ هزار و ۱۱۰ تن محصول تولیدشده در مدت زمان مشابه سال قبل، یک درصد رشد را نشان می‌دهد. همچنین مجموع فروش شرکت در ۱۰ ماهه سال جاری، ۲۸ هزار و ۶۴۰ تن بوده که این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل یعنی ۲۸ هزار و ۵۹ تن، ۲ درصد رشد داشته است. نکته قابل توجه در این مدت، میزان درآمد شرکت حاصل از فروش داخلی، صادراتی و ارائه خدمات بوده است؛ جایی که شرکت به درآمد ۵۴ هزار میلیارد ریالی دست پیدا کرده که این میزان نشان از رشد ۲۴ درصدی نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل یعنی درآمد ۴۴ هزار میلیارد ریالی دارد. البته درصورت عدم اعمال محدودیت های ناشی از قوانین صادراتی میزان تولید و فروش شرکت سقف بالاتری از این اعداد بود که متاسفانه قوانین موضوعه مانع از تحقق آن شد.
شرکت صنايع مس شهيد باهنر چه اقداماتی در حوزه بومي‌سازی و تحقيق و توسعه انجام داده است؟
دستاوردهای بومی‌سازی و ساخت داخل شرکت صنایع مس شهید باهنر در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در جهت کاهش وابستگی به خارج از کشور و تهیه و ساخت قطعات و تجهیزات با قیمت و کیفیت مناسب حاصل شده است. تعداد ۱۳۵ مورد بومی‌سازی اعم از قطعه، دستگاه و دانش فنی تولید محصولات با همکاری واحدهای تولیدی و ستادی در جهت تحقق این هدف شناسایی و اجرا شده است. صرفه‌جویی مالی در تامین و ساخت قطعات و ماشین‌آلات و جلوگیری از خروج ارز، تعدد و تنوع در منابع تامین و کاهش انحصار در تامین قطعه و ماشین‌آلات، دستیابی به دانش فنی تولید محصولات جدید، تکمیل اطلاعات فنی و کاهش زمان تامین، از جمله دستاوردهای شرکت مس باهنر در راستای بومی‌سازی بوده است.
همچنین برای شرکت بزرگی مانند صنایع مس شهید باهنر که قصد حضور فعال و رو به رشد در بازارهای داخلی و خارجی را دارد، تحقیق و توسعه لازم و حیاتی است. با توجه به نیازهای جدید و لزوم در نظر گرفتن تغییرات بازار جهانی مس، بخش تحقیق و توسعه به عنوان ابزاری برای همکاری با دیگر واحدها برای باز کردن سیکل‌های بسته عملیاتی در زمینه بازار، فرایند تولید، افزایش تولید و حتی مهارت‌های تخصصی و حرفه‌ای مدیران و کارکنان طراحی و سازماندهی شده است. افزایش بهره‌وری و کارایی محصولات و روش‌های تولید، بهبود کیفیت محصولات، کاهش ضایعات و به‌کارگیری و مصرف مجدد آن‌ها با روش‌های علمی، جایگزینی مواد اولیه با کیفیت بهتر و اقتصادی‌تر، بررسی مداوم و برقراری ارتباط با سایر تولیدکنندگان داخلی و خارجی و کاربردی کردن و به تولید رساندن نتایج فعالیت‌ها و تحقیقات در واحدهای تولیدی، تنها بخشی از اقدامات شرکت در بخش تحقیق و توسعه است.
در حال حاضر با چه چالش‌هايی در زمينه توليد انواع محصولات مسي و آلياژی مواجه هستيد؟
محدودیت‌های ابلاغی جدید از سوی وزارت صمت متاثر از تفاوت نرخ ارز نیمایی و آزاد، موجب ضرر و زیان شرکت‌های صادراتی و از دست رفتن مشتریان جهانی این شرکت‌ها به خصوص مس شهید باهنر به عنوان تولیدکننده و صادرکننده متنوع‌ترین محصولات مسی و آلیاژی خواهد شد. زمانی که از یک سو شرکت را ملزم به تامین مواد خام مورد نیاز خود از طریق رینگ صادراتی با ارز ارائه شده در بازار متشکل می‌کنند که حدود ۳۰ درصد گران‌تر از ارز سامانه نیماست و از سوی دیگر، همین صادرکننده موظف می‌شود ۱۰۰ درصد ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما عرضه کند، شرکت تولیدی حتی اگر ۲۰ درصد هم ارزش افزوده ایجاد کند، همچنان حداقل ۱۰ درصد زیان خواهد دید و طبیعی است که این روند عملا به قطع کامل صادرات و از دست رفتن بازارهای صادراتی منجر خواهد شد. این در حالی است که سال‌ها برای به دست گرفتن بازارهای صادراتی هزینه شده است و با رفع ۱۰۰ درصدی تعهد ارزی، این بازارها به راحتی در اختیار کشورهای حوزه CIS و چین قرار خواهد گرفت. اخذ مالیات از درآمد حاصل از صادرات که در برنامه بودجه کشور پیش‌بینی شده نیز از جمله مواردی است که نشان می‌دهد اهمیت صادرات غیرنفتی به ویژه در شرایط تحریمی کشور، چنانچه باید مورد توجه قرار نگرفته است.
به عنوان کلام پاياني، راهکار پيشنهادی شما جهت رفع اين معضل چيست؟
به نظر می‌رسد پیامد این اتفاقات ناخواسته بر خلاف منویات و تاکیدات مقام معظم رهبری در سال‌های اخیر و سیاست‌های دولت مردمی در افزایش تولید و ایجاد ارزش افزوده محصولات معدنی خواهد بود. اگر قرار است تولید و به دنبال آن اشتغال افزایش پیدا کند، بدون شک باید صادرات مدنظر قرار بگیرد زیرا بازار داخلی کشش این حجم از محصولات تولیدی را ندارد. با این وجود، بخشنامه‌های اخیر ناخواسته این گمان را به ذهن متصور می‌کند که شاید اعتقادی به صادرات وجود نداشته و یا اساسا کشور نیازی به ارز حاصل از صادرات ندارد! اگر مسئولان در خصوص صادرات ۲۰ درصدی شرکت بزرگی همچون صنایع مس باهنر که در سال‌های اخیر به همت کارگران و مدیران این مجموعه ارتقای قابل قبولی در سطح کیفیت و استانداردهای بین المللی پیدا کرده است، تصمیمات درستی اتخاذ نکنند، علاوه بر اینکه فرصت شغلی برای جذب حدود ۱۰۰ نفر نیروی انسانی از بین خواهد رفت، امکان ایجاد ارزش افزوده بر روی فرآورده معادن مس منطقه نیز منتفی می‌شود و کشور به سمت خام‌فروشی متمایل خواهد شد که این امر مغایر با سیاست‌های کلان نظام مقدس جمهوری اسلامی و برنامه‌های اقتصادی کشور در سال‌های اخیر خواهد بود.
ثبت دیدگاه