ماده معدنی فسفات، به دلیل کاربردهای گسترده آن در صنایع مختلف نظیر صنایع خوراکی و آشامیدنی، کشاورزی و…، امروزه یکی از مواد معدنی بسیار بااهمیت و باارزش در جهان به شمار می‌آید. افزایش مصرف آن در جهان موجب شده تا قیمت این ماده معدنی در سال‌های اخیر جهش‌های بی‌سابقه‌ای را تجربه کند و محدودیت ذخایر و چالش اتمام ذخایر معدنی فسفات در سال‌های آینده نگرانی‌هایی را برای کارشناسان ایجاد کرده است؛ زیرا در بسیاری از موارد، امکان جایگزینی این ماده معدنی با سایر محصولات خام و صنعتی وجود ندارد.
مجتمع معدنی و صنعتی فسفات اسفوردی بافق یکی از مهم‌ترین واحدهای تولید فسفات در کشور است که به دلیل برخورداری از ذخایر گسترده و باکیفیت فسفات، از ظرفیت‌های بسیار مناسبی برای تامین نیاز داخلی و نیز کسب بازارهای صادراتی برخوردار است. مجتمع معدنی و صنعتی فسفات اسفوردی در ۳۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان بافق و در ۱۵۵ کیلومتری استان یزد قرار دارد. ذخیره قطعی این معدن، در نتیجه مطالعات زمین‌شناختی و اکتشافات به‌عمل‌آمده، ۱۵ میلیون تن P2O5 با عیار متوسط ۱۳٫۹ درصد برآورد شده و این کانسار اولین کانسار آهن آپاتیت آذرین، که در زمره باکیفیت‌ترین انواع این ماده معدنی محسوب می‌شود، در حال بهره‌برداری در ایران است.
هدف از ایجاد این مجتمع، تولید سالانه ۱۰۳ هزار تن کنسانتره P2O5 با عیار ۳۷ درصد و ۱۲۶ هزار تن کنسانتره سنگ‌آهن با عیار ۶۰ درصد به عنوان محصول جانبی است که از محتوای ۱٫۲ درصد عناصر نادر خاکی برخوردار است. پایین بودن درصد کادمیم در کنسانتره فسفات اسفوردی (ppm5-10) یکی دیگر از ویژگی‌های شاخص محصول مجتمع معدنی و صنعتی فسفات اسفوردی بافق است. این مجتمع اولین و تنها تولیدکننده کنسانتره آپاتیت با متوسط عیار ۱±۳۶٫۵ درصد در ایران محسوب می‌شود.
فرايند توليد مجتمع اسفوردی
در مجتمع معدنی و صنعتی فسفات اسفوردی، سنگ فسفات با انجام آتشباری توسط بلدوزر، لودر و کامیون، به دپوی سنگ‌شکن منتقل می‌شود. مواد حمل‌شده با ابعاد حداکثر ششصد میلی‌متر به واحد سنگ‌شکن منتقل و توسط دو دستگاه سنگ‌شکن فکی و مخروطی خُرد می‌شوند و ابعاد آن‌ها حدودا به نوزده میلی‌متر می‌رسد. طبقه‌بندی مواد با یک دستگاه سرند دوطبقه انجام می‌شود که با سنگ‌شکن مخروطی در مسیر بسته کار می‌کند. مواد، پس از رسیدن به ابعاد لازم، در ساختمان انبار سنگ ذخیره می‌شوند که از ظرفیت چهار هزار تن برخوردار است. این مواد سپس توسط نوار نقاله به واحد آسیاها منتقل می‌شوند. خردایش توسط آسیاهای میله‌ای و گلوله‌ای تا رسیدن به ابعاد حدود ۷۵ میکرون ادامه می‌یابد و سپس نرمه‌گیری توسط سیکلون‌های خوشه‌ای انجام می‌گیرد. مواد، پس از رسیدن به درجه آزادی لازم، همراه با مواد شیمیایی مورد نیاز به درون آماده‌سازها می‌روند و به سلول‌های رافر آپاتیت هدایت می‌شوند.
پس از دو مرحله فلوتاسیون و شست‌وشو، کنسانتره فسفات با عیار P2O5 حداکثر ۳۷ درصد به دست می‌آید که پس از آبگیری، کنسانتره فسفات با رطوبت ۹درصد به انبار کنسانتره ارسال می‌شود.
کارخانه اسفوردی برای تولید دو نوع محصول آپاتیت و آهن طراحی شده است که باطله خط فراوری فسفات خوراک خط تولید کنسانتره آهن را تامین می‌کند. در این مرحله، آهن مواد معدنی نیز توسط دستگاه «MIMS» و «WHIMS» فراوری می‌شود.
ريل‌گذاری برای توسعه
محصول كنسانتره فسفات اسفوردی در توليد كودهای شيميايی فسفاته، اسيد فسفريك، صنايع دارويی، شوينده‌ها، آبكاری، رنگ‌سازی و همچنين صنايع غذايی دام و طيور كاربرد دارد. اهم مشتریان این محصول کارخانه‌های تولید کود سوپر فسفات ساده و تریپل و تولید خوراک دام و طیور هستند. مجتمع معدنی و صنعتی فسفات اسفوردی، در جهت تحقق كيفيت محصولات خود، تاكنون موفق به اخذ گواهی‌نامه‌های بين‌المللی ISO9001 ،OHSAS18001 و ISO14001 شده است. گفتنی است که با توجه به ذخیره باقی‌مانده این معدن که در حال حاضر به رقمی بالغ بر ۵ میلیون و ۴۷۱ هزار تن می‌رسد، مجتمع تا حدود پانزده سال دیگر با ذخیره فعلی قادر به تولید خواهد بود.
در راستای اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی و به منظور بهره‌مندی از توان بخش خصوصی طی تشریفات قانونی، در دی‌ماه سال ۱۳۹۵ بهره‌برداری از این مجتمع طی قراردادی راهبردی به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا واگذار شد که این مسئله موجب ایجاد رشد قابل‌توجهی در عملکرد این مجتمع شده است. تحقق تولید کنسانتره فسفات به میزان 151.21 درصد نسبت به قرارداد و تحقق تولید کنسانتره آهن به میزان ۴۷۰٫۱۹ درصد نسبت به قرارداد از اهم نتایج عملکردی این مجتمع در نُه‌ماهه نخست سال ۱۳۹۹ بوده است. گفتنی است که میزان فروش محصول فسفات این مجتمع در مدت یادشده به بیش از ۸۲ هزار و ۹۷۸ تن رسیده است. شرح مهم‌ترین فعالیت‌ها و پروژه‌های در دست اجرا در مجتمع معدنی و صنعتی فسفات اسفوردی به شرح زیر است:
• آغاز عملیات احداث کارخانجات جوار معدنی کود تریپل با ظرفیت ۲۰ هزار تن و خوراک دام و طیور با ظرفیت ۶ هزار تن؛
• انعقاد قرارداد با سرمایه‌گذار در راستای بازفراوری باطله‌های خط تولید مجتمع؛
• فراوری عناصر نادر خاکی در مقطع نیمه‌صنعتی و بررسی فنی و اقتصادی به منظور صنعتی شدن تولید عناصر نادر خاکی؛
• بهینه‌سازی خط تولید کنسانتره آهن در راستای افزایش عیار و بازیابی محصول؛
• انجام پروژه و نصب تجهیزات نظارتی و پایش تصویری با بستر ارتباطی داخلی فیبر نوری برای ارتباطات دوربین‌های نظارتی، ارتباط مخابراتی و ارتباط دیتا در سطح مجتمع؛
• خروج از لیست صنایع آلاینده؛
• اجرای پروژه فرآوری فسفات از خاک سبز و افزایش هفت سال بهره‌وری از معدن فسفات اسفوردی.
در نمودارهای ۱ و ۲، آمارهای تولید و فروش مجتمع فسفات اسفوردی نشان داده شده است. چنان‌که دیده می‌شود، آمار تولید و فروش این مجتمع در سال‌های اخیر همواره روندی افزایشی را طی کرده است. با وجود این، کماکان چالش‌های متعددی فرایند تولید و فروش این مجموعه را متاثر ساخته است. تامین نشدن زیرساخت‌های مورد نیاز از قبیل آب، برق و گاز در منطقه برای کارخانه‌های جوار معدنی، فعالیت این واحدها را در تنگنا قرار داده است. همچنین تحریم‌های اِعمالی در ماه‌های اخیر سبب شده است تا واردات بعضی از قطعات خط تولید با مشکل مواجه شود. همچنین دیگر چالش فعلی این مجموعه بالا رفتن بی‌رویه قیمت‌های مواد اولیه است که متاثر از افزایش نرخ ارز هستند و بر هزینه‌های تولید و بهای تمام‌شده محصولات تاثیر می‌گذارند.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه