بحران در صنایع فولادی از چند منظر می‌تواند بررسی شود. منظر نخست، ایمنی، استانداردسازی و نقش آن در مدیریت بحران در تمام سطوح تولیدی واحدهای فرآوری است. با پذیرش اینکه راز افزایش تولید زیر چتر ایمنی و استانداردسازی فرایندها نهفته است، طبعا فرایند مدیریت بحران در هر سطحی امکان‌پذیر خواهد بود. توجه به ایمنی و استانداردسازی در صنایع فولادی به مثابه سرمایه‌گذاری بلندمدت برای تسهیل روندها در کنار مدیریت بحران‌ها و پیشامدهای ناگهانی، علاوه بر حفظ و ارتقای مزیت رقابتی، پایداری و بهره‌وری تولید و نیز تداوم کسب‌وکار شرکت‌ها در فضای بین‌المللی، محیط زیست و پرسنل را به وجود خواهد آورد.
اثرگذاری ایمنی و استانداردسازی فرایند تولید شرکت‌های فولادی بر مدیریت بحران با پنج راهکار عمده محقق می‌شود: ایجاد تفکر ایمن‌محور در تمام سطوح مدیریتی، ایجاد محیط امن، به‌کارگیری تجهیزات و ماشین‌آلات ایمن، ایمن‌سازی فرایندهای تولید و پایش آنها تحت شاخص‌های «Leading» و ایجاد تفکر ایمن‌محور کارکنان.
علاوه بر این، پنج عامل مهم نیز در زمینه ایمنی و استانداردسازی وجود دارند که اهمیت دادن به آنها سایه بحران را از سر شرکت‌های فولادی برمی‌دارد و رونق و جهش تولید را جایگزین آن می‌کند. پنج عامل مهم و موثر در ایمنی و استانداردسازی عبارت‌اند از طراحی و اجرای پروژه‌ها بر اساس استانداردهای ایمنی، طراحی و اجرای سیستم‌های به‌روز و کارآمد اطفای حریق، رعایت ضوابط ایمنی در خرید تجهیزات و پشتیبانی از تولید، اجرای تمامی فرایندهای ایمنی در سطح سازمان بر اساس استانداردهای روز جهانی و استوار کردن فرهنگ ایمنی و توجه همه‌جانبه به کاهش حوادث.
همچنین توجه به چالش‌های محیط زیست، ایمنی پرسنل، تجهیز ماشین‌آلات و به‌روزرسانی ابزارآلات تولید در قالب بومی‌سازی قطعات مورد نیاز تولید به‌ویژه در شرایط تحریم، پیش‌بینی خطرهای ناشی از مذاب شامل پاشش و انفجار، پیشگیری از خطرهای گازها شامل انفجار، اشتعال و خفگی، تسریع در روند کاهش خطرهای برق‌‌گرفتگی و برخورد با اشیاء در واحدهای فراوری صنعت فولاد از جمله عوامل موثر بر مدیریت بحران در شرکت‌های فولادی هستند.
نام جهان فولاد سیرجان زمانی بر سر زبان‌ها افتاد که پس از افتتاح در سال ۱۳۸۸، با توسعه محصولات از آهن‌اسفنجی به بریکت سرد، شمش فولاد و میلگرد آجدار، سرمایه ثبتی خود را از ۹۶۰ میلیارد ریال به ۱۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال افزایش داد. افزایش سرمایه این شرکت در حالی رخ می‌داد که بسیاری از شرکت‌ها، به دلیل تحریم‌های آمریکا بر صنایع فولادی کشور، با بحران‌ها و چالش‌های متعددی مواجه شده بودند که آینده آنها را نامعلوم می‌کرد. اکنون پرسش این است: شرکت جهان فولاد سیرجان چه سیاست‌هایی برای حفظ و ارتقای موقعیت تولیدی در کنار توسعه بِرند خود به منظور جلوگیری از پیشامدهای بحرانی به کار گرفت؟
مواد اوليه و مديريت بحران
کمبود مواد اولیه، در سطح نخست، به عنوان یک چالش مهم در شرکت‌های فولادی شناخته می‌شود. اما چه زمانی می‌توان از آن به عنوان یک بحران نام برد که می‌تواند شریان حیاتی یک شرکت را دچار خسران کند؟ اصولا ماهیت مواد اولیه برای فرایند تولید به مثابه آب در ساختار بدن انسان است که اگر نباشد، نه تولید معنا می‌یابد و نه حیات انسان. آنچه موقعیت مواد اولیه را در نخستین سطح از یک بحران قرار می‌دهد کمبود مواد اولیه تهیه‌شده به همراه نبود تکنولوژی به‌روز برای استفاده بهینه از آن است. این رَویه موجب می‌شود که چالش مواد اولیه به بحران مواد اولیه تبدیل شود.
شرکت جهان فولاد سیرجان، به دلیل همجواری با معادن گل‌گهر و تامین مواد اولیه مورد نیاز تولید، عملا با چالش و بحرانی مواجه نیست؛ زیرا ترکیب مواد اولیه با عیار بالا، تولید باکیفیت، فروش صادراتی، اختصاص ارز مورد نیاز برای تامین قطعات و تجهیزات به‌روز و پیشرفته و نیز بومی‌سازی کل این روند جزو سیاست‌هایی است که سایه بحران مواد اولیه را از سر شرکت جهان فولاد سیرجان کم‌رنگ می‌کند.
توليد، تحريم‌ها و مديريت بحران
شعار شرکت جهان فولاد سیرجان عمل به وعده‌ها در موعد مقرر است. این شرکت، با عمل به وعده‌های خود در بازه‌های زمانی دو ساله، ضمن تقویت تولید و مسیر توسعه زنجیره ارزش فولاد، گام‌های موثری در راستای خنثا‌سازی تاثیر تحریم‌ها و بروز بحران‌های ناشی از آن بر موقعیت تولیدی این شرکت برداشت. راه‌اندازی کارخانه احیا در سال ۱۳۹۳، راه‌اندازی کارخانه نورد بردسیر در سال ۱۳۹۵ و راه‌اندازی پروژه شمش سیرجان در سال ۱۳۹۷ جزو وعده‌هایی بودند که ضمن افتتاح در موعد مقرر، بحران ناشی از تحریم‌ها را به‌خوبی مدیریت کردند.
علاوه بر این، تغییر سیاست‌های تولیدی از سال ۱۳۹۷ تا به امروز، ضمن دور کردن نتیجه تحریم‌ها به مثابه بحران، پروژه‌های مختلفی را در اولویت برنامه‌های فولادی و تکمیل زنجیره ارزش جهان فولاد سیرجان قرار داده است. پلنت‌های تولیدی آهن‌اسفنجی مگامدول با ظرفیت ۷۰۰ هزار تن به صورت سالانه، تولید میلگرد به صورت کلاف با ظرفیت ۳۵۰ هزار تن در سال، تولید فولاد آلیاژی با ظرفیت سالانه ۵۰۰ هزار تن و کارخانه فولاسازی با ظرفیت ۵۰۰ هزار تن به صورت سالانه جزو وعده‌هایی است که ضمن تکمیل زیرساخت‌ها و مهندسی پروژه‌های مذکور، از نیمه دوم سال ۱۳۹۹، به‌تدریج عملیات اجرایی آنها آغاز شد.
با کلنگ زدن طرح‌های توسعه فاز ۲ جهان فولاد سیرجان شامل آغاز عملیات اجرایی کارخانه احیای مستقیم شماره ۲ و کارخانه فولادسازی شماره ۲ به همراه اشتغال پانصد نفر در مرحله بهره‌برداری و یک هزار و ۵۰۰ نفر به صورت غیرمستقیم با سرمایه‌گذاری ۳۰ هزار میلیارد ریالی، شتاب توسعه در این شرکت به بالاترین میزان طی یک دهه اخیر خواهد رسید.
گفتنی است که میانگین فروش سالانه کارخانه جهان فولاد سیرجان بیش از ۶ هزار میلیارد تومان است که پیش‌بینی می‌شود با اجرایی شدن طرح‌های توسعه‌ای که پیش‌تر از آنها نام برده شد، سود مضاعفی نصیب این شرکت شود. طی شش‌ماهه نخست سال ۱۳۹۹، جمع تولید آهن اسفنجی، شمش فولاد و میلگرد به ۱۶۰ هزار تن رسید و پیش‌بینی‌ها خبر از افزایش مجموع تولید این سه محصول به ۳۲۰هزار تن تا پایان سال می‌دهند.
به نظر می‌رسد که عملکرد جهان فولاد سیرجان در زمینه تولید، به همراه پیگیری برنامه‌های توسعه‌ای، بحران‌های تولیدی ناشی از تحریم‌ها را به فرصتی برای توسعه و سودآوری تبدیل کرده است که این رَویه از سازماندهی نظام‌مند مدیریت بحران در این شرکت خبر می‌دهد.
بومی‌سازی و مديريت بحران
متولی بخش صنعت و معدن در ایران سیاست‌های بخش فولادی را به گونه‌ای تببین کرده که بتواند ضمن بومی‌سازی قطعات و تجهیزات به‌روز تولید در راستای مقابله با بحران‌های ناشی از فقدان آن، رقابت‌پذیری شرکت‌های فولادی را در عرصه جهانی افزایش دهد، به طوری که بر اساس آمارها، در حال حاضر بیش از ۷۰ درصد قطعات بخش فولادسازی در کشور بومی‌سازی شده است. آمارها نشان می‌دهند که در بخش مکانیک و انرژی بیش از ۸۰ درصد، در بخش برق و اتوماسیون حدود ۴۰ درصد و در بخش مواد مصرف تکنولوژی و نسوز بیش از ۸۵ درصد بومی‌سازی رخ داده است که در نوع خود رکوردی تازه در این بخش به حساب می‌آید.
شرکت جهان فولاد سیرجان، با بیش از ۶۰ درصد بومی‌سازی قطعات و تجهیزات مورد نیاز تولید، یکی از پیشروترین شرکت‌های فولادی در مدیریت بحران شناخته می‌شود. آمار فوق در بخش مواد نسوز این شرکت به بومی‌سازی ۱۰۰ درصدی رسیده است. با این حال، طی شدن موفقیت‌آمیز روند بومی‌سازی شرکت جهان فولاد سیرجان نشان می‌دهد که ضمن مقابله موثر در برابر بحران‌های ناشی از تحریم‌ها و مشکلات اقتصاد کلان کشور، توانسته است الگوی مناسبی در زمینه تولید و مقابله با بحران‌ها به وجود آورد.
انرژی، محيط زيست و مديريت بحران
بر اساس آمار آژانس بین‌المللی انرژی (IAEA)، صنعت فولاد ۲۱ درصد از مصرف انرژی و نیز ۳۱ درصد از آلایندگی محیط زیست جهان را به خود اختصاص داده است. آمار ایران در این زمینه به ۷/۵ درصد کل انرژی جهان می‌رسد.
شرکت جهان فولاد سیرجان، با ورود آب خلیج فارس به منطقه گل‌گهر، توانست بحران ناشی از کم‌آبی در این زمینه را مرتفع کند. سرمایه‌گذاری در این پروژه بزرگ ملی، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های ایران طی چهار دهه اخیر، موقعیت تولیدی شرکت جهان فولاد سیرجان را به یک موقعیت منحصربه‌فرد تبدیل کرد. ورود آب شیرین به منطقه گل‌گهر، علاوه بر حذف بحران‌های ناشی از فقدان آن، امکان اقدامات زیست‌محیطی بیشتر برای جلوگیری از بروز بحران‌های طبیعی در منطقه را به وجود آورد. سرمایه‌گذاری به منظور شیرین‌سازی آب خلیج فارس و انتقال آن به منطقه گل‌گهر آینده این منطقه را برای تامین آب شرب و آب مورد نیاز صنایع فولادی تضمین کرد.
این شرکت، با رویکرد کاهش مصرف آب، مصرف مجدد و بازیافت، توانست سیاست‌های خود را به نفع مدیریت مناسب بحران تغییر دهد. درخت‌کاری و جنگل‌کاری به میزان دویست هکتار، با هدف شناسایی گیاهان متعدد و ایجاد شرایط مطلوب اقلیمی در منطقه طی دو سال اخیر، عزم جدی جهان فولاد سیرجان را برای مقابله با بحران‌های این بخش نشان داد.
چشم‌انداز مديريت بحران جهان فولاد
شرکت جهان فولاد سیرجان، به عنوان واحد صنعتی برتر در سال ۱۳۹۸، ضمن راه‌اندازی این شرکت بدون حضور متخصصان خارجی و تنها با بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی، در کمترین زمان ممکن توانست ظرفیت اسمی خود را به ۹۰ درصد افزایش دهد، در حالی که این شرکت و صنایع فولادی کشور از دو سال گذشته در شدیدترین شرایط تحریمی قرار گرفته‌اند. به نظر می‌رسد که علاوه بر اینکه نبود کارشناسان خارجی مانعی برای راه‌اندازی کارخانه ذوب و شمش فولادی این شرکت ایجاد نکرد، جهان فولاد سیرجان توانست با توان نیروهای داخلی، بزرگ‌ترین کارخانه میلگرد جنوب شرق کشور را راه‌اندازی کند تا با دسترسی آسان به آب‌های خلیج فارس و موقعیت صادراتی مناسب، رهاورد مناسبی در راستای مقابله با بحران‌ها ارائه دهد. بنابراین عملکرد این شرکت نشان می‌دهد که می‌تواند در آینده به عنوان الگوی مناسبی برای دوران بحران‌های کنونی در صنعت فولاد معرفی شود.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه