سرب و روی، با برخورداری از ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی مناسب و منحصربه‌فرد، از دیرباز به عنوان یکی از مهم‌ترین مواد معدنی مورد توجه بشر بوده‌اند. امروزه نیز با پیشرفت تکنولوژی و توسعه فناوری‌ها، این دو فلز از مهم‌ترین و باارزش‌ترین مواد اولیه‌ای هستند که برای تولید و تکمیل انواع محصولات صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
برخورداری ایران از پتانسیل‌های معدنی سرب و روی فرصت مناسبی را برای توسعه این صنعت ایجاد کرده است؛ زیرا در حال حاضر، تقاضای جهانی برای سرب و روی از تولید این دو فلز پیشی گرفته است و توسعه این صنعت می‌تواند فرصت مناسبی برای توسعه صادرات غیرنفتی کشور، خصوصا در شرایط فعلی تحریم‌ها باشد.
مجتمع سرب و روی انگوران یکی از قدیمی‌ترین معادن مهم کشور به شمار می‌آید که قدمت استخراج آن به شکل نوین به اواخر دهه چهل شمسی بازمی‌گردد. معدن انگوران در نوع خود از بزرگ‌ترین معادن خاورمیانه و از پرعیارترین کانسارهای سرب و روی جهان به شمار می‌آید.
باقی‌مانده ذخیره قابل‌استخراج معدن سرب و روی انگوران فقط حدود ۵ میلیون تن تخمین زده می‌شود. با اتمام ذخیره فعلی قابل‌بهره‌برداری معدن روباز، معدن زیرزمینی تا پانزده سال قادر به ادامه فعالیت خواهد بود. البته با توجه به شرایط زمین‌شناسی معدن سرب و روی انگوران و منشا عمقی آن، پیگیری ذخیره در اعماق بیشتر، یکی از برنامه‌های این مجتمع است که جمع‌آوری اطلاعات زمین‌شناسی قبلی به منظور توجیه اکتشاف عمیق آغاز شده است. علاوه بر این، به منظور افزایش طول عمر معدن سرب و روی انگوران، طرح عملیات اکتشافی در محدوده پروانه بهره‌برداری معدن انگوران در دست اقدام قرار گرفته است.
استخراج زيرزمينی، دشوار اما باارزش
با توجه به خصوصیات زمین‌شناختی ذخایر معدن سرب و روی انگوران، گسترش عرض و طول ماده معدنی، سستی و عدم استحکام کمر بالای ماده معدنی و عدم پایداری ماده معدنی به‌خصوص در واحدهای کربناته، مجتمع سرب و روی انگوران در بخش معدن زیرزمینی روش استخراج «CUT & FILL» نواری را در نظر گرفته است؛ به این ترتیب که در ابتدا با حفر دو تونل افقی به طول یک هزار و ۲۰۰ متر در دو تراز، بالاترین دسترسی و پایین‌ترین افق احداث شده است که با یک رمپ در کمر پایین ماده معدنی، امکان دسترسی به ذخیره فراهم می‌شود. برای دسترسی مستقیم به ماده معدنی از رمپِ یادشده، تونل‌های عمود بر لایه (کراس‌کات) به طول صد تا دویست متر ایجاد شده است. در مرکز ماده معدنی نیز تونلی عمود بر کراس‌کات به طول ماده معدنی حفر شده است. در مرحله بعد، برش‌های استخراجی به شکل افقی و با در نظر گرفتن لنگه‌های ده متری در شرق و غرب تونل اصلی بر کراس‌کات برای استخراج ماده معدنی حفر می‌شود. در هر مرحله، پس از اتمام تونل‌های استخراجی که «CUT» نام دارند، این تونل‌ها با بتن پر می‌شوند. به‌کارگیری این نوع استخراج امکان فعالیت همزمان معادن روباز و زیرزمینی را فراهم می‌آورد.
تکنیک‌های به‌کاررفته برای استخراج در این مجتمع عبارت‌اند از:
• تهویه، با فشار و توزیع هوا در کلیه مقاطع استخراج؛
• تکنیک نگهداری با استفاده از قاب‌های آهنی که در خود مجتمع طراحی و تولید شده است؛
• استفاده از پمپ‌های بتن و انتقال بتن از بچینگ با استفاده از لوله‌های فولادی تا محل تزریق بتن به اتاق‌های استخراجی به میزان ۴ هزار متر مکعب ماهیانه؛
• استفاده از ماشین‌آلات زیرزمینی نقل‌وانتقال ماده شامل لودرهای «LHD»، لوکوموتیو زیرزمینی و نوار نقاله؛
• استفاده از حفاری و آتشباری برای استخراج ماده معدنی با استفاده از پرفراتورهای حفاری. این تکنیک برای اولین بار در ایران استفاده شده است و در گسترش فنون استخراج زیرزمینی بسیار اهمیت دارد.
با توجه به جایگاه مهم مجتمع معدنی انگوران در صنعت سرب و روی کشور، برنامه‌ریزی، تولید، درجه‌بندی و استانداردسازی خاک‌های معدنی یکی از مهم‌ترین وظایف کارکنان مشغول به کار در این معدن است. با اطمینان ۹۸ درصدی، سالانه حدود ۸۰۰ هزار تن از خاک معدنی تفکیک، درجه‌بندی و خردایش می‌شود و با عیارهای مشخص در اختیار مصرف‌کنند‌گان قرار می‌گیرد.
دسترسی به ماشین‌آلات معدنی مهم‌ترین چالش فعلی این معدن است که با توجه به تحریم‌های اِعمالی، این دسترسی بسیار سخت شده است. در حال حاضر، اصلی‌ترین چالش، تامین قطعات یدکی ماشین‌آلات و افزایش قیمت کالاهای مصرفی همچون انواع روغن‌های هیدرولیک و لاستیک تجهیزات سنگین به منظور رشد تولیدات و کاهش هزینه‌هاست. با توجه به پیش‌بینی‌های انجام‌شده در قراردادها، پیمانکار فعال در مجتمع اقدام به نوسازی ناوگان عملیاتی خود از جمله دامپتراک‌های کوماتسو در مجتمع سرب و روی انگوران کرده است که خود باعث افزایش راندمان کاری، کاهش مصرف انرژی و کاهش آلودگی محیط زیست شده است. همچنین در راستای پاسخ‌گو‌یی به نیازها و انتظارات مشتریان، اقدامات توسعه‌ای مختلفی شامل خردایش و همگن‌سازی ماده معدنی به منظور کاهش تغییرات عیار ماده معدنی در دستور کار قرار گرفته است.
قطبی برای گردشگری
مجتمع سرب و روی انگوران از اوایل سال ۱۳۹۸ به صورت رسمی اقدامات خود به منظور اخذ مجوز و جذب گردشگر را شروع کرده است. این مجتمع بزرگ‌ترین معدن سرب و روی در خاورمیانه و دارای معدن سنگ عظیم تراورتن و معدن زیرزمینی با دو تونل به طول تقریبی هرکدام یک هزار و ۲۰۰ متر است. هم‌جواری با ورودی ییلاق ماه‌نشان، که با توجه به وضعیت کوهستانی منطقه تنها راه ورود و خروج عشایر است، و نیز قرارگیری مجتمع در مسیر راه زنجان به تکاب و بنای تاریخی تخت‌سلیمان موجب شده است که این مجتمع در اولویت اخذ مجوز جذب گردشگر قرار گیرد.
بر اساس برنامه‌ریزی‌هایی که برای توسعه گردشگری در این منطقه صورت گرفته است، بازدید از پیت معدنی انگوران، معدن زیرزمینی سولفوره، معدن تراورتن و ورودی ییلاق از جاذبه‌های گردشگری این معدن محسوب می‌شود. در حال حاضر، معدن سرب و روی انگوران اقدام به آماده‌سازی واحدهای اقامتی در داخل این مجموعه در راستای اسکان تورهای گردشگری معدنی کرده است.
با توجه به آماده‌سازی امکانات، پیگیری‌های مداوم، همکاری و همیاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان زنجان، فرمانداری ماه‌نشان و دیگر ارگان‌های ذی‌ربط، در خردادماه سال ۱۳۹۹ این مجتمع، که از واحدهای بزرگ و فعال زیرمجموعه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران است، موفق به اخذ اولین مجوز جذب گردشگری معدنی کشور شد. در حال حاضر، امکانات مجتمع به منظور پذیرش گردشگر از سراسر کشور مهیاست.
مجتمع سرب و روی انگوران حراست از محیط زیست و منابع طبیعی را از اهداف اجتناب‌ناپذیر خود می‌داند و به منظور تحقق این امر، با انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری استان زنجان، برای اولین بار در کشور طرح احیای دمپ‌های باطله معدن را در دستور کار خود قرار داده است. در سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۷ مطالعات این طرح انجام و مقرر شده است که هفده هکتار از این منطقه در چهار فاز با کاشت درختان مقاوم از جمله درخت نسترن وحشی، اورس و شیرخشت احیا شود. در سال ۱۳۹۸، سه هکتار و در سال ۱۳۹۹، چهار هکتار از این پروژه تکمیل شد و فازهای سوم و چهارم آن نیز تا سال ۱۴۰۱ به بهره‌برداری خواهند رسید.
مجتمع سرب و روی انگوران، در کنار انجام مسئولیت استخراج و تامین خوراک اولیه واحدهای صنعتی استان و خارج از استان، انجام مسئولیت‌های اجتماعی را در حد توان و مقررات در دستور کار خود قرار داده است، به طوری که در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ ساخت بستر درمان شهر دندی را تکمیل و تحویل مقامات بهداشت و درمان استان داده است. علاوه بر این، با اعزام ماشین‌آلات موجود در معدن، آبادانی روستاهای هم‌جوار، ترمیم، تکمیل و بازگشایی راه‌های روستایی (در فصل زمستان)، کمک به عشایر غیور منطقه در تامین آب و بازگشایی راه‌های ایاب‌وذهاب، کمک به مدارس منطقه و کمک برای توسعه ورزش را در برنامه‌های خود گنجانده و در این زمینه‌ها از هیچ مساعدتی دریغ نکرده است.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه